|
|
Spreuken 01
01Dit binnen spreuken van Salomo, zeun van David, keunenk van Israël.
02Zai dainen om wieshaid en regel te kriegen en om verstandege toal te verstoan,
03om te leren odder en regel te aanveerden, gerechteghaid, recht, en rechtschoapenhaid,
04om slichte lu verstand en inzicht te geven, en haalfwozzen jonkvolk kennes en bedachtzoamhaid bie te brengen.
05Loat ain dij wies is, heuren en meer inzicht kriegen, loat ain dij verstandeg is, mit overleg te waark goan,
06om spreuken en beeldsproak te begriepen en woorden en roadsels van wieze lu.
07Ontzag veur de HEER is t begun van kennes; onwieze lu hebben wieshaid en regels niks in reken.
08Luster noar de regels van dien voader, mien zeun,
en schoef dien moekes onderricht nait zo mor op zied.
09Heur lezzen stoan ja as n sierkraans op dien kop
en hangen as n pronkket om dien haals.
10 Goa der nait op in, mien zeun,
as min volk die verlaaiden wil.
11 As ze zeggen: "Goa mit ons mit,
wie willen bloud zain,
wie nemen ain te groazen,
ain dij niks doan het.
12 Loat wie hom leventeg opvreten,
zo as t dodenriek dat dut mit lu,
dij t graf ingoan: mit hoed en hoar.
13 Den zel wie alderhande kostboarheden vinden,
wie zellen ons hoes volstoppen mit dat roofgoud.
14 Doe zelst dien dail ook hebben,
wie hebben ja ain grode pongel mitnkander."
15 Goa nait mit heur op pad, mien zeun,
goa heur oet de weeg!
16 Zai runnen t kwoad ja in de muit,
zai willen votdoalek bloud zain.
17 n Vogel dij t vangnet zugt dat veur hom oetzet is,
zel doar vervaast nait in vlaigen.
18 Mor dij lu binnen aiglieks oet op heur aigen bloud,
zai groaven heur aigen graf.
19 Zo lopt t òf mit elk dij verlangt noar verkeerd gewin:
t zel hom zien levent kosten.
20 Wieshaid ropt haard op stroat,
zai zet op maarten heur stem oet.
21 Zai ropt op houken van stroaten, middenmaank t keboal,
bie d'ingangen van stadspoorten holdt zai heur tousproak:
22 "Onwiezen, hou laank wil ie laiver onwies blieven?
Hou laank zellen spotters nog geern deurgoan mit spotten
en zellen dwoazen nait beter waiten willen?
23 Luster noar mien woarschaauwen!
Ik wil sluusdeuren van mien gaist veur joe openzetten,
ik wil joe mien woorden bekendmoaken.
24 Dou ik joe raip, wol ie nait lustern,
dou ik mien haand opstook,
sluig ie doar gain acht op.
25 Ie sluigen mien goie road in de wind
en mien woarschaauwen wol ie nait noar lustern.
26 Nou den, ik zel lagen om joen ellèn,
ik zel spotten mit joen ongelok,
27 as t ongelok joe aanpakt as n störm,
as ellèn joe overvaalt as n windhoos,
as ie in nood kommen en benaauwdens joe pakt!
28 Den zellen ze om mie roupen,
mor ik zeg niks weerom.
Den zellen ze mie zuiken,
mor vinden kinnen ze mie nait,
29 omreden ze hebben n hekel aan kennes
en aan ontzag veur de HEER,
doar hebben ze nait veur kozen.
30 Mien road hebben ze nait neudeg
en mien woarschaauwens willen ze niks van waiten.
31 Ze zellen vruchten van heur doun en loaten eten mouten
en stìnzat worden van heur overleggens.
32 Want heur ofkeer zel onwiezen de dood doun
en heur zörgelooshaid zel haalfmalen te gronde richten.
33 Mor ain dij noar mie lustern wil,
zel in rust en vree wonen
en schoel hebben tegen schrik en ellèn."
|
Spreuken 02
01Astoe aannemen wilst, mien zeun,
wat ik te zeggen heb,
astoe mien regels goud vastholdst,
02astoe dien oren op wieshaid richten wilst
en dien haart op verstand,
03astoe boetendes om inzicht ropst
en haardop vragst om nöchtern verstand,
04astoe doarnoar zöchst of t zulver was
of aander verburgen schatten -
05den zelstoe begriepen, mien zeun, wat of t is
om ontzag veur de HEER te hebben
en God kennen te leren.
06t Is de HEER dij wieshaid toulangt,
oet zien mond kommen kennes en verstand.
07Rechtveerdege lu verzekert hai n goie ofloop,
dij oprecht heur gaang goan, beschaarmt hai.
08Hai woakt over wegen van t recht,
hai woakt over t pad van t volk dat hom traauw blift.
09Den zelstoe waiten, mien zeun, wat of dat is:
gerechteghaid, recht en eerliekhaid
en gevuil veur t rechte pad.
10 Want wieshaid zel in dien haart kommen,
kennes zel die deugd doun.
11 Bedachtzoamhaid zel over die woaken,
inzicht zel die redden,
12 astoe op verkeerde pad komst,
astoe mit leugenachteg volk in aanroaken komst,
13 aal zok volk dat t rechte pad kwiet is
en duustere wegen opgaait,
14 aal zok volk dat t laifst t verkeerde dut
en snaart over minne streken van slecht volk,
15 aal zok volk dat op kromme wegen gaait
en op t verkeerde pad.
16 Inzicht zel die redden van n slechte vraauw,
zo'n vremde vraauw mit gladde proat,
17 zo'n vraauw dij heur man in steek let
en t verbond mit heur God vergeten het.
18 Heur hoes let zai te gronde goan,
heur wegen laaiden noar de dood.
19 Van dij bie heur kommen, doar keert gainent van weerom,
dij kommen nooit weer op t pad van t levent.
20 Doarom mostoe op t pad van goud volk blieven,
op wegen van rechtveerdege lu.
21 Want rechtschoapen lu zellen t laand bewonen,
rechtveerdeg volk zel doarin overblieven.
22 Mor goddelozen zellen tou t laand oetjagd worden
en dij ontraauw binnen, worden oetreud.
|
Spreuken 03
01Vergeet nait wat ik die leerd heb, mien zeun,
bewoar mien regels in dien haart.
02Den zelstoe der lengte van doagen aan overholden
en joaren van levent en vree.
03Dat laifde en traauw die nait in steek loaten maggen,
bind dij om dien haals,
schrief dij op laai van dien haart.
04Den kinst respekt en begrip kriegen,
in ogen van God en mensken.
05Most haildaal op de HEER vertraauwen
en nait op dien aigen verstand.
06Betrek hom bie aal dien gangen,
den zel hai dien pad slicht moaken.
07Doe most nait aigenklouk wezen,
heb ontzag veur de HEER,
en t kwoade, goa dat oet weeg.
08Dat is goud veur die, zaalf veur dien wonden,
dat is goud veur die, as bonken die zeer doun.
09Eer de HEER mit aal wastoe hest,
en mit t eerste van dien opbrengsten.
10 Den zellen dien schuren stampensvol worden,
dien paarskoepen zellen overlopen.
11 Kom nait in t èn tegen tucht van de HEER, mien zeun,
most die nait ofkeren astoe n inzeggen van hom krigst.
12 De HEER geft n inzeggen aan ain woar hai wies mit is,
net as n voader aan zien zeun dij hom noa aan t haart ligt.
13 Gelokkeg te priezen is ain dij wieshaid vindt,
n mensk dij inzicht krigt,
14 want winst doarvan is beter as winst van zulver,
opbrengst doarvan is beter as gold.
15 Zai is meer weerd as koralen,
weerdevoller as aal wat ie mor hebben willen.
16 Over ain kaant geft zai n laank levent,
over aander kaant ook nog riekdom en eer.
17 Heur wegen binnen mooi en rusteg
en vredeg is heur pad.
18 Zai is n levensboom veur dij heur vastpakken,
aal wèl heur vastholden, binnen te priezen.
19 Deur wieshaid het de HEER fonnementen van de wereld legd,
deur zien inzicht de hemel oetspand.
20 Deur zien kennes het hai de zeeën ontstoan loaten,
let hai daauw tou wolken oetdruppen.
21 Hol heur veur ogen, mien zeun,
hol bedachtzoamhaid en overleg in eren:
22 dij zellen t levent veur diezulm wezen,
n sieroad om dien haals.
23 Den kinstoe gerust op pad goan,
zunder woaraarns over te stroekeln.
24 Astoe liggen gaaist, huifst nait baang te wezen,
leg die mor deel en goa rusteg sloapen.
25 Huifst nait baang te wezen veur onverwachtse schrik,
of veur t onhaail dat goddelozen toch n moal overkomt.
26 Want de HEER zel aan dien zied stoan,
hai zel die woaren veur strikken en streken.
27 Onthol n aander nait wat hom toukomt,
zolaank astoe der wat aan doun kinst.
28 Zeg nooit tegen dien noaber:
"Goa mor vot en kom mörgen mor ais weer,"
astoe hom t ook votdoalek geven kinst.
29 Beroam gain kwoad tegen dien noaber,
as hai in vol vertraauw noast die woont.
30 Doag nait ain zunder reden veur t gerecht,
as hai die gain kwoad aandoan het.
31 Wees nait ofgunsteg op n man van geweld,
dou zien doaden nooit noa.
32 Want de HEER het n iezelke hekel aan lu,
dij zok niks van hom aantrekken,
mor mit eerleke mensken is hai goie vrunden.
33 Op t hoes van goddelozen ligt vluik van de HEER,
mor zien zegen ligt op t spul van rechtveerdege lu.
34 Mit spotters zel hai vervaast zulm spotten,
mor hai is goud veur lu dij zaacht van oard binnen.
35 Wiezen kriegen eer en aanzain,
mor dwoazen hoalen zok schoa en schaande op haals.
|
Spreuken 04
01Luster noar voader zien woarschaauwens, zeuns,
en geef acht om inzicht te kriegen.
02Want ik geef joe goud onderricht,
loat mien onderwiezens nait bie joe deelglieden.
03Dou ik nog as lutje jong bie mien voader woonde,
as ainegst en kwetsboar kind bie mien moeke,
04leerde hai mie: "Mien jong,
zet mien woorden vaast in dien haart,
hol vaast wat ik die zegd heb, den zelstoe leven.
05Verzoamel die wieshaid, zörg dast inzicht krigst,
vergeet nait wat ik die veurholden heb, goa doar nait veur opzied.
06Loat wieshaid nait lös, den zel zai die vastholden,
wees wies mit heur, den zel zai die beschaarmen.
07t Begun van wieshaid is: verzoamel wieshaid,
en zörg dast inzicht krigst bie aal dien bezittens.
08Hol heur in eren, den zel zai die in eren holden,
zai zel die hoog hebben astoe heur in aarms nemst.
09Zai legt die n hail mooie kraans op kop,
n prachtege kroon zel ze die geven."
10 Luster, mien zeun, neem mien woorden aan,
den zellen die n bult joaren toudaild worden.
11 Ik leer die de weg van wieshaid,
ik loat die lopen op t rechte pad.
12 Bie t goan zel die niks in weeg stoan,
ast haard lopst, zelst nait stroekeln.
13 Hol die vaast aan mien woarschaauwens,
loat dij nait lös, t gaait om dien levent.
14 Kom mie nait op t goddelozenpad
en loop nait liekoet op weg van deugennaiten.
15 Steur die der nait aan, loop doar nait langs,
loop ter bie vot en goa wiederop.
16 Want ze kinnen hail nait sloapen,
as ze gain ondeugd doun kinnen,
ze sloapen nait eerder,
as dat ze ain bie t bain had hebben.
17 Zai eten brood en drinken wien
van goddelooshaid en van misdoad.
18 t Pad van rechtschoapen lu is as t glaanzend mörgenlicht,
dat aal lichter wordt, totdat t helderlichten dag is.
19 t Pad van goddelozen is as t duustern,
zai hebben der gain wait van woar ze over strompeln kinnen.
20 Luster toch goud noar wat ik zeg, mien zeun,
geef acht op mien woorden.
21 Verlais ze nait oet t oog,
bewoar ze daip in t haart.
22 Ze binnen t levent veur wèl ze vinden
en n genezen veur t haile liggoam.
23 Woar dien haart meer as aal t aander,
want ales van t levent komt oet t haart.
24 Loat gain leugenproat oet dien mond kommen,
gain draaierij over dien lippen.
25 Loat dien ogen recht veur die oet kieken,
hol ze richt op aal wat veur die ligt.
26 Zuik die t rechte pad
en wees zeker op dien weg.
27 Boeg nait noar links of noar rechts,
blief bie t kwoade oet de buurt.
|
Spreuken 05
01Luster goud noar mien wieze woorden, mien zeun,
heb oren open veur mien verstandege lezzen,
02dastoe mor mit zörg te waark gaaist
om te waiten wastoe zeggen of swiegen most.
03Lippen van n vremde vraauw, mien jong,
doar drupt de hunneg vanòf,
beun van heur mond is gladder as eulie,
04mor op t leste is zai ja zo bitter as gaal,
zo schaarp as n sweerd dat aan twij kanten snidt.
05Heur vouten goan op dood òf,
heur stappen richten zok noar t dodenriek.
06Om te zörgen dastoe nait op t pad noar t levent komst,
slagt zai alderhande dwoalwegen in zunder dast dat zulm vernemst.
07Nou kinder, luster den goud noar mie,
hol joe aan mien woorden.
08Blief bie dat mensk oet de buurt,
kom nait bie heur deur,
09dast dien eer nait te grabbel gooist
en dien levensjoaren nait votgefst aan ain
dij hail gain konsideroatsie mit die het,
10 dat vremden zok nait te goud doun zellen aan dien bezittens,
zodat aal wastoe mit pien en muite bie mekoar schript hest,
in t hoes van n vremde te laande kommen zel,
11 zodat, as dien liggoam vergoan is,
doe t op t leste oetreren zelst:
12 "Hou heb ik mie tegen de regels verzetten kind?
Hou heb ik woarschaauwens in de wind sloagen kind?
13 Woarom heb ik nait lusterd noar mien leroars
en mien oren nait open had veur mien meesters?
14 Ik was sikkom te gronde goan,
woar aal t volk mitnkander bie ston."
15 Drink wotter oet dien aigen regenbak,
en wat ter oet dien aigen wèlput komt.
16 Dien wèllen huiven toch nait overstromen
over stroaten en maarten, is t wel?
17 Dij binnen allenneg veur die,
dij hest nait mit vremden in de mane.
18 Dat ter mor zegen op dien wèlput rusten mag,
en vernuver die mor mit de vraauw oet dien jonge joaren.
19 Zai is zo mooi as n hinde, zo sierlijk as n ree.
Loaten heur bòrsten die aaltied dronken moaken,
dastoe doen bist van heur laifde.
20 Woarom zolstoe den doen worden van n vremde vraauw,
woarom dien aarms om n aander tousloagen, mien jong?
21 De HEER het wegen van elkenain aaltied onder ogen,
zien gangen ontgoan hom nait.
22 n Goddeloze rakt verstrikt in zien aigen streken,
hai lopt vaast in netten van zien aigen zunden.
23 Hai komt om bie gebrek aan touzicht,
deur zien grode dwoashaid swaalkt hai mor wat om.
|
Spreuken 06
01Astoe veur dien noaber börg stoan most, mien zeun,
en ast dat mit handslag beloofd hest,
02astoe verstrikt roakt bist in dien aigen woorden
en ast vastzitst aan wastoe touzegd hest -
03den kinst mor ain ding doun om die te redden, mien zeun,
goa der op òf, griep hom bie de kladden en zörg dast vrijkomst,
want doe zitst vaast in handen van dien noaber.
04Gun diezulm gain wenk in ogen,
loat oogleden nait zakken,
05red diezulm zo as n hert oet n strik,
as n vogel oet slagnet van n vogelvanger.
06Goa noar de mieghommels, doe loilak,
kiek hou dij te waark goan en leer der van.
07Zai hebben gain veurman,
gain opzichter, gain boas,
08toch leggen ze summers n veurroadje aan,
in tied van oogst hoalen ze heur eten bie nkander.
09Hou laank blifstoe nog liggen, loilak,
wanneer komstoe ais in t èn?
10 Nog eefkes rusten, nog eefkes ogen dicht,
nog eefkes aarms over nkander?
11 Den overvaalt aarmoud die as n stroekrover,
as n woapend man komt gebrek over die heer.
12 Ain dij leugenproat bie t pad brengt,
is n niksnut, n loerangel.
13 Hai knipt ogen haalfdicht,
schoevelt mit zien vouten
en speert mit zien vingers.
14 Hai het t haart vol minne streken,
het aingoal kwoad in t zin
en is aaltied aan t steukeln.
15 Doarom komt zien ondergang op t onverwachtst,
in ainmoal is e kepot, hai wordt nooit weer goud.
16 Zès dingen, zeuven alderdeegs, hoat de HEER,
doar het hai n gloepende hekel aan:
17 trötse, verwoande ogen,
n leugenachtege tong,
handen dij onschuldeg bloud vergraimen,
18 n haart dat kwoad bedenkt,
vouten dij jachten noar t kwoad,
19 n vaalze getuge dij leugens oetkroamt,
en ain dij steukelt onder bruiers.
20 Hol die aan regels van dien voader, mien zeun,
en schoef dien moekes onderricht nait zo mor opzied.
21 Bind die dij vaast op t haart
en hang ze om dien haals.
22 Zai zellen die laaiden astoe omswinst,
zai zellen over die woaken astoe slepst,
zai zellen die roaden astoe wakker wordst.
23 Want regels binnen n laamp,
onderricht is n licht
en vermoanens wiezen die t pad deur t levent.
24 Zai beschaarmen die tegen vraauw van n aander,
tegen gladde proatjes van n vremde vraauw.
25 Loat die nait verlaaiden deur heur nuver gezicht,
loat die nait vangen deur heur wenkend oog.
26 Want n hoer kost die nait meer as n brood,
mor zai is n aanderman zien vraauw:
dat kost die dien levent.
27 Kin ain kooltjes vuur in zien buuts steken,
zunder dat goud hom in brand vlogt?
28 Kin ain op glìnne kolen lopen,
zunder dat e zien vouten braandt?
29 Zo gaait t mit ain dij n aander zien vraauw opzöcht,
as hai omgang mit heur het, blift e nait onbestraft.
30 Men zel ain dij steelt omdat e honger het
en n lege moag, nait mit nek aankieken.
31 Mor as e trappaaierd wordt, mout e t wel zeuvenmoal vergouden,
al zol hom t zien haile vermogen kosten.
32 Ain dij overspul dut mit n vraauw,
mout zien verstand verloren hebben,
ain dij zukswat dut, brengt zokzulm noar ofgrond.
33 Schoa en schaande kin e kriegen
en dat wordt e nooit weer kwiet.
34 Ofgunst kin n man roazend moaken,
as e vroak nemt, wait e nait van meedlieden.
35 Den wil e van vergouden niks waiten,
zien kwoadhaid is mit geld nait òf te kopen.
|
Spreuken 07
01Denk aaltied aan mien woorden, zeun,
en hol mien regels goud vaast!
02Bewoar dij leefregels, den zelstoe leven,
bewoar aal wat ik die leerd heb as d'appel van dien oog.
03Bind dij om dien vingers,
schrief dij op laai van dien haart.
04Spreek wieshaid aan as dien zuster
en beschaauw verstand as dien beste vrundin.
05Dij baaident zellen die woaren veur vraauw van n aander,
zo'n vremde vraauw mit gladde proatjes.
06Ik ston n moal veur t roam van mien hoes
en keek deur t vènster noar boeten.
07Dou zag ik doar n koppeltje jongelu, van dat nöchtern jonkgoud,
der was ain kwoajong bie, dij haar gain lood verstand.
08Hai stook stroat over, stoef bie d'houk woar zo'n vraauw woonde
en laip op heur hoes òf.
09t Was in twijdonkern, zo tegen oavendstied,
t wer al duuster, sikkom naacht.
10 En joa hur, doar komt ze al op hom òf,
in hoereklaaier, ze het kwoad in t zin.
11 Ze is lewaaierg en drok, haildaal hui,
thoes kin ze t nait oetholden.
12 Ze lopt wat bie stroat, ze scharrelt over t plaain,
op elke houk loert zai om zok tou.
13 Ze gript dij kwoajong bie de kladden,
geft hom vot n smok en zegt mit n bretoal gezicht:
14 "Ik mos mien ovverschulden nog betoalen
en dij heb ik vandoag oflöst.
15 Doarom bin ik noar boeten goan, die in muit,
k heb die zöcht en nou heb ik die vonden.
16 Ik heb mien bèr opmoakt mit bonde dekens
en kleurege loakens van Egyptisch linnen.
17 Mit mirre heb ik mien bèr besprenkeld,
mit aloë en kenail.
18 Kom hier, wie goan ons bezatten aan laifde,
tot mörgenvroug aan tou,
wie willen goud plezaaier van de laifde hebben.
19 Want mien man is nait thoes,
dij is wiedvot, op raais.
20 Hai het n dikke puut geld mitnomen
en hai komt eerst om en bie lichtmoan weer thoes."
21 Zai hoalt hom over mit heur mooie proatjes,
mit heur gladde mond krigt ze hom mit zok mit.
22 Hai lopt zo mor achter heur aan,
as n bol noar slachtbaank,
as n hert dij mit open ogen in n strik lopt -
totdat in ainen n piel in zien lever stekt,
23 as n vogel dij noar t slagnet vlogt
en nait deur het dat dit hom zien levent kosten gaait.
24 Nou den zeuns, luster noar mie,
geef acht op wat ik joe zeg:
25 Loat joe nait verlaaiden op heur wegen,
scharrel nait rond op heur pad.
26 Zai het ja al verschaaiden slachtovvers moakt,
k-wait-nait-houveul binnen deur heur om haals kommen.
27 Heur hoes is ain weg noar t dodenriek,
n weg op ofloop, noar grafkoamers van de dood.
|
Spreuken 08
01Is dat Wieshaid nait dij ropt
en Verstand dij zok heuren let?
02Boven op högten van de weg,
woar poaden bie nkander kommen, doar staait ze.
03Noast stadspoort, bie ingang van stad,
woar men deur poortdeuren gaait, doar ropt zai haardop:
04"Ik roup joe tou, manlu, en wat ik zeg
is veur ale menskenkinder.
05Begriep den toch wat verstandeg is, onneuzel volk,
bruuk toch joen verstand.
06Luster goud, want ik zeg joe grode dingen,
wat over mien lippen komt, is eerlek en oprecht.
07Oet mien mond komt woarhaid mit bedenk,
mor goddelooshaid komt mie nait over lippen.
08Ale woorden dij ik zeg, binnen rechtoet,
doar is niks slinks of verdrelds bie.
09Ze binnen recht goud te begriepen,
betraauwboar veur lu dij kennes opdoun.
10 Neem mien vermoan aan in stee van zulver,
kennes is ja beter as t zuverste gold.
11 Wieshaid is beter as koralen,
is niks wat bie heur in schaar stoan kin."
12 Ik, Wieshaid, woon bie Verstand,
ik vermeerder mie kennes deur noadenken.
13 Wèl ontzag het veur de HEER, dij hoat t kwoad.
Ik hoat verwoandhaid, tröts, wangedrag en voelbekkerij.
14 Ik beschik over road en overleg,
ik bin Verstand, ik heb kracht.
15 Deur mie regaaiern keunenks,
deur mie zörgen hoge amtenoars veur gerechteghaid.
16 Deur mie besturen vorsten en stoatslu
op n rechtveerdege menaaier.
17 Ik bin wies mit lu dij wies mit mie binnen
en aal wèl mie zuiken, dij zellen mie vinden.
18 Bie mie binnen riekdom en eer te vinden,
grode bezittens en gerechteghaid.
19 Mien vruchten binnen beter as gold, as zuver gold,
mien opbrengst is beter as keur aan zulver.
20 Ik loop op t pad van gerechteghaid,
op de wegen van t recht,
21 om aan heur dij wies mit mie binnen,
bezittens deur te geven,
heur veurroadkoamers vol te moaken.
22 De HEER het mie moakt aan t begun van zien waark,
veur aal t aandere van dij beguntied.
23 Van d'aiweghaid òf bin ik vörmd,
vanòf t eerste begun, vanòf beguntied van de wereld.
24 Dou der nog hail gain oerzee beston, bin ik geboren,
dou der nog gain wèllen wazzen mit overvloud aan wotter.
25 Veurdat baargen op heur stee zet werden,
veurdat ter heuvels wazzen, bin ik geboren.
26 Dou hai de wereld mit aal t wiede veld nog nait kloarmoakt haar,
alderdeegs nog nait d'eerste stofkes van de wereld,
27 dou hai de hemel zien stee gaf, was ik ter al bie,
evenzo dou hai n kring rondom oceoan taikende,
28 dou hai doar machtege wolken boven zette,
dou hai de wèllen van oerzee broezen luit,
29 dou hai aan zee zien grèns stelde,
zodat t wotter zien gerechteghaid nait te boeten ging,
dou hai fonnementen van de wereld vastlegde,
30 dou was ik bie hom as n vertraauwd kind, zien oogappel,
dou was ik ain-en-aal lust veur zien oog,
dou was ik aal doagen veur zien ogen aan t speulen,
31 aan t speulen op de wereld van zien riek,
en wies mit aal zien menskenkinder.
32 Nou den, mien zeuns, luster noar mie,
gelokkeg mag wezen dij zok aan mien wegwies holdt.
33 Luster noar mien onderricht en wor wies,
sloag mien roadgevens nait in de wind.
34 Gelokkeg mag n mensk wezen dij noar mie lustert,
dij dag-in dag-oet bie mien deur woakzoam is,
dij bie mien deurpost op wacht staait.
35 Want wèl mie vindt, dij het t levent vonden,
dij staait in de gunst van de HEER.
36 Mor ain dij mie mislopt, dij dut zien levent geweld aan,
aal wèl mie hoaten, dij mouten wel n bult mit dood op hebben.
|
Spreuken 09
01Wieshaid het zok n hoes baauwd,
zai het doar zeuven stainen zoelen veur oetbikt.
02Heur slachtbaist het ze slacht,
heur wien het ze mengd,
alderdeegs heur toavel het ze kloarmoakt.
03Heur maaiden het ze op pad stuurd
en van de alderhoogste högten van de stad ropt zai:
04"Wèl nog wat onneuzel is, loat dij hierheer kommen."
Tegen ain dij hail gain verstand het, zegt ze:
05"Kom hierheer, eet van mien brood,
drink van de wien dij ik mengd heb.
06Blief nait hangen aan t onverstand, den zel ie leven,
en goa liekoet deur op weg dij inzicht geft."
07Wèl n spotter n inzeggen geft, hoalt zok spot op haals,
wèl n goddeloze op zien stee zet, dij krigt n veeg weerom.
08Zet n spotter nait op zien nummer, hai zol die ja hoaten goan,
mor lever kretiek op n wies man, dij zel wies mit die wezen.
09Leer n wies man wat en dij zel nog wiezer worden,
geef onderricht aan n rechtveerdeg man en hai zel aal meer inzicht kriegen.
10 Wieshaid begunt mit ontzag veur de HEER,
inzicht betaikent kennes hebben van de Alderhaailegste.
11 Want deur mie krigstoe meer tied van leven,
krigst ter alderdeegs nog joaren bie tou.
12 Astoe wies bist, hestoe doar zulm wil van,
mor ast aigenklouk bist, binnen lasten veur diezulm.
13 Vraauw Haalfmaal is ongedureg,
slicht van verstand en ze wait naargens wat van.
14 Zai zit bie veurdeur van heur hoes,
op heur stoul, woaraarns boven in stad.
15 Zai nuigt elkenain dij bie heur langs komt
en dij liekoet op zien pad deurlopt:
16 "Wèl nog wat onneuzel is, loat dij hierheer kommen."
Tegen ain dij hail gain verstand het, zegt ze:
17 "Stolen wotter is lekker,
n achterholden brood smoakt goud."
18 Mor gainain het ter wait van dat doar gaisten touholden,
en dat in t dodenriek belanden,
dij deur heur nuigd worden.
|
Spreuken 10
01Spreuken van Salomo.
n Verstandege jongkerel is n bliedschop veur zien voader,
mor n onwieze zeun is n verdrait veur zien moeke.
02Schatten deur onrecht kregen, levern niks op,
mor eerliekhaid redt wel van de dood.
03De HEER let n rechtveerdeg man nait verhongern,
mor begereghaid van goddelozen weert hai òf.
04Troage handen moaken aarm,
mor vlietege handen moaken riek.
05Wèl in zummertied zien vruchten inhoalt, is n verstandege jongkerel,
mor wèl in tied van t zichten zien tied verslept, is n schaande veur zien olden.
06n Rechtveerdeg man kin zegen verwachten wezen,
mor goddeloze lu zitten vol geweld.
07Herinnern aan n rechtveerdeg man is ain tot zegen,
mor noam van goddelozen verswint.
08n Wies man holdt zok aan de geboden,
mor ain mit dom geplaas, komt onder t voutvolk.
09Ain dij op rechte wegen gaait, lopt vaaileg,
mor wèl over kronkelpoaden gaait, het men in de goaten.
10 Ain dij n oogje dichtknipt, brengt ellèn te weeg,
ain mit dom geplaas, komt onder t voutvolk.
11 Mond van n rechtschoapen man is n wèl van leven,
mor mond van min volk zit vol geweld.
12 Hoat ropt roezie op,
mor laifde bestopt ale zunden.
13 n Verstandeg man prat wieze woorden,
mor n onwieze krigt wat mit stòk.
14 Verstandege lu bewoaren heur kennes op,
mor woorden van n onwieze zitten vol draaigend verdaarf.
15 Veur n riek man binnen zien bezittens n staarke stad,
veur de mindere man betaikent aarmoud zien ondergang.
16 t Waark van n rechtschoapen man laaidt noar t levent,
wat n goddeloze opsmit, brengt niks as zunde.
17 Wèl vermoanens in acht nemt, is op weg noar t levent,
mor ain dij vermoanens in de wind slagt, komt op n verkeerd pad.
18 Ain dij stiekem hoat, is n leugenpuut,
en wèl kletsproat bie t pad brengt, is n dwoas.
19 Alderdeegs mit n bult woorden kin men de zunde nait bestoppen,
mor wèl zien lippen in toom holdt, dut verstandeg.
20 Woorden van n rechtveerdeg man binnen as kloar zulver,
mor bedenksels van goddelozen hebben gain weerde.
21 Woorden van n rechtveerdeg man binnen etendrinken veur n bult lu,
mor dwoaze lu goan dood deur gebrek aan verstand.
22 t Is de zegen van de HEER dij riek moakt,
kraben en knooien helpt ter niks bie.
23 Net zo as n haalfmaal oardeghaid aan schandoatsie het,
zo is wieshaid n plezaaier veur verstandege lu.
24 Woar n goddeloze baang veur is, zel hom overkommen,
mor woar rechtveerdege lu noar verlangen, zörgt hai veur.
25 As störm over is, binnen goddelozen haildaal verswonnen,
mor veur rechtveerdege lu is ter n vaast fonnement.
26 As edek veur t gebit, as rook in d'ogen,
zo is n loilak veur zien boazen.
27 Eerbied veur de HEER geft n laanger levent,
mor veur goddelozen wordt t levent inkòrt.
28 Rechtveerdege lu kinnen bliedschop verwachten wezen,
mor goddelozen hebben niks te hopen.
29 Weg van de HEER is n beschut veur oprechte lu,
mor n verdaarf veur lu dij kwoad oetrichten.
30 n Rechtveerdeg man zel in der aiweghaid nait overzied goan,
mor goddelozen zellen t laand nait bewonen blieven.
31 n Rechtveerdeg mensk sprekt wieze woorden,
mor ain dij lugt, gaait zien verdaarf in muit.
32 n Rechtveerdeg mensk is op t goie woord bedocht,
mor n goddeloze kroamt ter allenneg mor gemaineghaid oet.
|
Spreuken 11
01De HEER het n gruwelke ofkeer van n weegschoal woar mit knooid is,
mor n zuvere weegstain dut hom deugd.
02As overmoud komt, komt schaande mit,
wieshaid woont bie beschaaiden lu in.
03Oprechte lu worden laaid deur heur rechtschoapenhaid,
mor traauweloze mensken kommen deur onbetraauwboarhaid tou d'ondergang.
04Bezittens helpen nait op de dag van t oordail,
mor rechtschoapenhaid redt van de dood.
05Rechtschoapenhaid van n oprecht mensk moakt zien pad slicht,
mor n goddeloze komt deur aigen schuld te valen.
06Rechtschoapenhaid van oprechte lu redt heur,
mor traauweloze mensken kommen vaast te zitten in heur aalbegereghaid.
07Bie de dood van n goddeloze vervlogt zien hoop,
wat hai verwacht van zien slechteghaid, verswint.
08n Rechtschoapen man wordt oet zien benaauwdeghaid red
en n goddeloze komt in zien stee.
09Mit zien mond jagt ain dij van God vervremd is zien noaste in t verdaarf,
mor rechtschoapen lu worden deur heur kennes red.
10 Haile stad is blied mit rechtschoapen lu omdat heur t goud gaait,
bie ondergang van goddelozen gaait ter n joechaai op.
11 Deur zegen op t waark van rechtschoapen lu komt stad tou blui,
mor deur mond van goddelozen gaait ze te gronde.
12 Wèl n aander veracht, het gain verstand,
n verstandeg man holdt zok den stil.
13 Wèl lasterproat bie t pad brengt, vertelt deur wat hom in vertraauw zegd is,
mor ain dij betraauwboar is, holdt zukswat veur zokzulm.
14 As ter gain stuur is, gaait t volk ter onderdeur,
mor t wordt red as ter n bult roadgevers binnen.
15 Ain dij börg staait veur n vremde komt maal veur t blok,
mor wèl zoks handslag oet weeg gaait, huift gain zörg hebben.
16 n Laive vraauw is hoog in aanzain,
mor roege kerels zuiken laiver geld.
17 n Betraauwboar man zörgt goud veur zokzulm,
mor n vraide kerel bezörgt zokzulm veul schoa.
18 n Goddeloos man moakt winst dij nait loont,
mor t loon van n rechtschoapen man brengt hom op kloeten.
19 Rechtveerdeghaid brengt ain noar t levent,
mor ain dij t kwoade noajagt, vindt de dood.
20 De HEER het n gruwelke ofkeer van verdurven lu,
mor mensken dij oprecht deur t levent goan, het hai zien oardeghaid aan.
21 Dit staait vaast: n slecht mensk blift nait zunder straf,
mor t noageslacht van rechtschoapen lu gaait vrijoet.
22 As n golden ring in n swienesnoet,
zo is n mooie vraauw zunder hazzens.
23 Rechtschoapen lu willen allenneg t goie,
wat goddelozen willen, lopt op oorlog oet.
24 d'Ain dailt mit rejoale haand oet en krigt aal meer,
d'aander holdt meer vaast as eerlek is en het gebrek.
25 n Man dij zegen brengt, krigt zulm overvloud,
wèl te drinken geft, zel zulm te drinken kriegen.
26 Ain dij n spint koorn achterholdt, wordt deur t volk vervlökt,
mor ain dij t verkocht, komt zegen op deel.
27 Ain dij geern t goie dut, is op zuik noar aanzain,
mor ain dij oet is op t kwoade, wordt trovven deur t kwoade.
28 Ain dij op zien riekdom vertraauwt, vaalt omdeel,
mor rechtschoapen lu kommen as jong blad aan vrizze loden.
29 Ain dij zien hoes slecht onderholdt, zel wind overholden,
zo wordt hai n domme sloaf van n verstandeg man.
30 Vrucht van n rechtveerdeg man is n levensboom,
ain dij wies is, verovert t haart van elkenain.
31 n Rechtveerdeg mensk krigt zien loon hier op wereld al,
houveul te meer den n goddeloze en n zundoar.
|
Spreuken 12
01Ain dij n woarschaauwen aannemt, wil der geern van leren,
mor wèl n hekel aan n terechtwiezen het, is dom.
02n Goud mensk staait bie de HEER in de gunst,
mor n man mit streken is bie hom schuldeg.
03Gain mensk kin zok overènd holden mit misdoaden,
mor n rechtveerdeg man staait steveg op zien grondslag.
04n Flinke vraauw is de kroon van heur man,
mor n vraauw dij hom te schaande moakt, is as vreterij aan zien liggoam.
05De gedachtengang van n rechtveerdeg man is noar t recht,
mor lu dij nait deugen, binnen oet op bedrog.
06Woorden van slechte lu loeren op bloud,
mond van rechtschoapen lu brengt oetkomst.
07Goddelozen worden omschopt en van de wereld veegd,
mor t hoes van rechtveerdege lu zel standholden.
08n Man wordt prezen noar de moat van zien inzicht,
mor ain dij deurhèn verdurven is, wordt veracht.
09Beter niks in reken mit n knecht,
as n groothans zunder brood op toavel.
10 n Rechtveerdeg man wait wat zien vij toukomt,
mor t meedlieden van goddelozen is vraid.
11 Wèl op zien laand aarbaidt, het genog te eten,
mor wèl wind noajagt, het gain verstand.
12 n Goddeloze wil verkeerde dingen in zien klapnet vangen,
mor allain t waark van n rechtschoapen man levert wat op.
13 n Leugender lopt vaast in strik van zien leugens,
mor n rechtveerdeg man ontkomt aan dij nood.
14 Goie woorden oet aigen mond, doar het elk wil van,
t waark van aigen handen, doarvan krigt elk zulm de winst.
15 n Dwoas denkt dat zien weg de goie is,
mor wèl noar road lustern wil, is n wies man.
16 n Dwoas komt votdoalek mit zien aargernis veurndag,
mor wèl zok inholdt bie n scheldwoord is n verstandeg man.
17 n Betraauwboare getuge brengt gerechteghaid,
mor n vaalze getuge brengt bedrog.
18 Paardie lu hebben n proat over zok as dolksteken,
mor proat van wieze lu is meedsien.
19 n Betraauwboar woord is bestendeg,
leugenproat is kòrt van duur.
20 Aal wèl kwoad wil, zit vol bedrog,
wèl vree aanradt, kin bliedschop verwachten wezen.
21 n Rechtveerdeg man overkomt gain kwoad,
goddelozen, dij kommen om in rampen.
22 Leugenachtege proat, het de HEER n gruwelke ofkeer van,
lu dij betraauwboar binnen, is hai wies mit.
23 n Loos man holdt zien kennes veur zok,
mor onwiezen lopen mit heur onverstand te koop.
24 Vlietege lu sloagen heur haand aan de macht,
mit loieghaid komt men in t ondertuug.
25 Zörg in t haart moakt n man mismoudeg,
mor n vrundelk woord dut t haart goud.
26 n Rechtveerdeg man is n veurbeeld veur n aander,
mor t veurbeeld van goddelozen brengt joe op biesterboan.
27 n Lòie joager zit t jachtwild nait op hoed,
mor veur n vlieteg mensk is ter n vermogen te vangen.
28 Op weg van rechtveerdeghaid is leven,
mor weg van de zunde gaait noar de dood.
|
Spreuken 13
01n Verstandege zeun lustert noar woarschaauwens van zien voader,
mor n spotter heurt hail gain woarschaauwens.
02Elke man kin veurdail hebben van aigen goie oetsproaken,
mor onbetraauwboare lu richten zok laiver op geweld.
03Wèl zien mond in toom holdt, woart zokzulm,
mor ain, dij zien mond aingoal verbie prat,
kin zien ondergang verwachten wezen.
04n Loiwams wil ales wel hebben en krigt niks,
mor n vlieteg mensk waast ales in de muit.
05n Rechtveerdeg man het n ofkeer van leugenproat,
mor n leugenachtege moakt dat e hoat wordt,
hai moakt zokzulm te schaande.
06Gerechteghaid holdt lu op t rechte pad,
mor n zundoar wordt deur zien gemaineghaid in t verdaarf brocht.
07Paardie lu doun of ze riek binnen, en ze hebben haildaal niks,
aander lu holden zok aarm, mor hebben veul bezittens.
08Veur n riek man is zien vermogen t lösgeld veur zien levent,
n aarm man huift hail nait baang te wezen veur draaigementen.
09t Licht van rechtveerdege lu stroalt helderop,
mor laamp van zundoars gaait oet.
10 n Overmoudeg man lokt roezie oet,
mor dij bie nkander te roade goan, binnen wies.
11 Riekdom woar niks veur doan is, verswint al gaauw,
mor ain dij zien vermogen bie lutjen bie nkander brengt, wordt echt riek.
12 Aingoal mor hoop hebben, moakt n mensk zaik,
mor n wèns dij oetkomt, is n levensboom.
13 Ain dij n woarschaauwen bie zok deellegt, mout doarveur bouten,
mor ain dij noar t gebod te waark gaait, krigt zien loon oetlangd.
14 Lezzen van n wies man binnen n wèl van leven,
dij woaren ain veur strikken van de dood.
15 n Helder verstand wekt vertraauw,
mor t pad van onbetraauwboare lu is heur aigen ondergang.
16 Elk verstandeg mensk gaait mit overleg te waark,
mor n onverstand kroamt ter mor wat oet.
17 n Bode woar men van op aan kin, brengt rust,
mor n leugenachtege bosschopper brengt n aander in t ongelok.
18 Ain dij zok nait aan regels holdt, kin aarmoud en schaande verwachten wezen,
mor wèl n woarschaauwen in acht nemt, wordt in eren holden.
19 n Wèns dij oetkomt, is ain mooi tou,
mor n onverstand kin t nait zetten as ter gain kwoad doan wordt.
20 Ain dij mit wiezen verkeert, wordt zulm wies,
mor wèl mit dwoazen omgaait, komt maal te moat.
21 Dij kwoad dut, wordt deur t kwoad achterheer zeten,
mor rechtveerdege lu, kriegen heur loon oetlangd.
22 n Goud mensk let zien klaainkinder heur aarfdail noa,
mor t bezit van zundoars wordt opzied holden veur rechtveerdege lu.
23 t Laand van aarme lu, net toumoakt, geft goud te eten,
mor as ter gain recht is, wordt t bezit heur ofstolen.
24 Wèl zien zeun gain straf geven duurt, holdt nait van hom,
as e aal wies mit hom is, holdt e hom op tied onder permoters.
25 n Rechtveerdeg man et tot e zat is,
mor moag van goddelozen het nooit genog.
|
Spreuken 14
01Vraauwlu heur wieshaid baauwt heur hoes,
mor onverstand verrinnewaaiert t mit aigen handen.
02Ain dij oprecht deur t levent gaait, het ontzag veur de HEER,
wèl t verkeerde pad opgaait, veracht hom.
03In mond van onwiezen ligt sweep veur heur aigen hoogmoud,
mor wieze lu worden deur heur lippen woard.
04As ter gain ozzen binnen, blift vouerkrub leeg,
trekkracht van ozzen levert n goie opbrengst op.
05n Getuge dij eerlek is, lugt nait,
mor n onbetraauwboare getuge, kroamt leugens oet.
06n Spotter zöcht vergees noar inzicht, hai kin t nait vinden,
mor n verstandeg man kin licht aan wieshaid kommen.
07Blief bie onwieze lu oet de buurt,
doar komt ja gain wies woord oet.
08Deur zien inzicht wait n verstandeg man wat weg hai goan mout,
mor t onbenul van onwiezen lopt oet op bedraigerij.
09Schuld woont bie onwiezen in,
net as gunst bie rechtveerdege lu.
10 Elk haart kent zien aigen verdrait,
en zien bliedschop komt gain vremde maank.
11 t Hoes van goddelozen wordt verrinnewaaierd,
mor t onderkommen van rechtschoapen lu gaait ter op veuroet.
12 Bie zetten maint ain n rechte weg te goan,
mor aan t èn bliekt t n weg noar de dood tou.
13 Ook bie t lagen kin ain haartzeer hebben,
en aan t èn van bliedschop kin t verdrait ain opwachten.
14 n Slecht mensk krigt loon noar zien gedrag,
mor n goud mensk ook.
15 n Onverstand leuft ales wat ter zegd wordt,
mor ain mit n schaarp verstand kikt oet woar of e lopt.
16 n Wies man het ontzag veur de HEER en gaait veur t kwoad opzied,
mor n onwieze overschat zokzulm en het gain omdenken.
17 Ain dij kòrt veur de kop is, dut domme dingen,
n man mit achterbakse streken het elk n hekel aan.
18 Onneuzel volk krigt niks as onverstand,
mor loze lu droagen heur kennes as n kroon.
19 Min volk gaait op knijen veur goud volk,
goddelozen melden zok aan poorten van t rechtveerdeg volk.
20 Alderdeegs bie zien noaber is n aarm mensk niks in reken,
mor rieke lu hebben n bult vrunden.
21 Wèl n aander minacht, dut zunde,
mor wèl meedlieden het mit aarme lu is priezensweerdeg.
22 Is t nait zo dat lu dij gemaineghaid in t zin hebben mor wat omswinnen?
Mor oprechte laifde en traauw heuren bie lu dij t goie in t zin hebben.
23 In elk swoar waark zit veurdail,
mor loze proaterij levert allenneg gebrek op.
24 Kroon van wieze lu is heur riekdom,
t onverstand van onwiezen blift onverstand.
25 n Betraauwboare getuge kin levens redden,
mor ain dij leugens vertelt, bedrogt de boudel.
26 Ontzag veur de HEER geft zekerhaid in t levent,
alderdeegs veur de kinder is ter n stee om te schoelen.
27 Ontzag veur de HEER is n wèl van leven
om aan strikken van de dood te ontkommen.
28 n Groot volk is n tröts veur n keunenk,
bie gebrek aan volk gaait hai te gronde.
29 n Geduldeg man is n verstandeg man,
ain dij gaauw aanbraand is, vergroot zien onverstand.
30 n Zaacht kerakter betaikent leven veur t liggoam,
mor ofgunst is as vreterij aan ribben.
31 Wèl boas speult over n aarm mensk belaidegt zien schepper,
mor wèl omdenken het veur aarme lu eert hom.
32 n Goddeloze komt deur aigen slechteghaid onder vouten,
mor n rechtveerdege vindt alderdeegs n schoel as t op dood aangaait.
33 In t haart van n verstandeg mensk rust wieshaid,
alderdeegs maank onwiezen wordt hom dat noageven.
34 Rechtveerdeghaid brengt n volk in aanzain,
mor zunde brengt schaande over n noatsie.
35 Keunenk is goud te spreken over n verstandege amtenoar,
mor hai is min te bruken over ain dij zok schandoaleg aanstelt.
|
Spreuken 15
01n Vrundelk antwoord brengt grammiedeghaid tou bedoaren,
mor haarde woorden roupen grammiedeghaid op.
02Tong van wieze lu let dege kennes blieken,
mor mond van n onwieze lopt over van dommeghaid.
03Ogen van de HEER binnen aaltied overaal,
hai kikt oet over mensken, goien en minnen.
04n Verzichtege tong is as n levensboom,
mor n vaalze tong kin ain kepotmoaken.
05n Onwieze trekt zok niks aan van zien voaders vermoan,
mor wèl n terechtwiezen aal aannemt, is verstandeg.
06In t hoes van n rechtveerdege zit n bult riekdom,
mor wat n goddeloze verdaint, wordt bedurven.
07Mond van wieze lu verspraaidt kennes,
mor onwies volk is onbetraauwboar.
08Ovvers van goddeloos volk het de HEER n gruwelke ofkeer van,
mor t gebed van rechtschoapen lu is hom mooi tou.
09De HEER het n gruwelke ofkeer van goddelozen heur levenswieze,
mor hai is wies mit lu dij gerechteghaid noajoagen.
10 Ain dij van t rechte pad ofgaait, wordt swoar straft,
en wèl zok tegen n terechtwiezen verzet, zel staarven.
11 Dodenriek en onderwereld liggen open veur de HEER,
houveul temeer den wat ter in mensken omgaait.
12 Ain dij aigenklouk is, wil nait terechtwezen worden,
zokkent zel nait noar wieze lu tougoan.
13 Ain dij van haarten blied is, stroalt dat oet,
verdrait moakt ain mismoudeg.
14 n Verstandeg mensk is op zuik noar kennes,
mor onwies volk is mit dommeghaid aan gaang.
15 Veur n ongelokkeg mensk binnen ale doagen minne doagen,
veur n blied mensk is t aaltied feest.
16 Beter n luk bezit mit ontzag veur de HEER,
as grode bezittens mit n bult zörg derbie.
17 n Moaltied van gruinte mit laifde derbie,
is beter as n vetmeste os mit hoat.
18 n Driftkop zörgt veur roezie,
ain dij geduldeg is, brengt roezie tou bedoaren.
19 Weg van n loiwams is net n stiekelheeg,
t pad van rechtschoapen volk is slicht.
20 n Wieze zeun moakt zien voader blied,
mor ain dij op zien moeke deelkikt, is n onwieze.
21 Dwoashaid, doar het n domkop oardeghaid aan,
n verstandeg man nemt t rechte pad.
22 Bie gebrek aan overleg mishottjen ale plannen,
mor mit n bult roadgevers kin der wat oet stro zet worden.
23 Wat is ain blied as e n goud antwoord geven kin,
en wat is zo'n woord op zien tied toch goud.
24 n Verstandeg mensk nemt de weg noar t levent, dij omhoog lopt,
zo ontkomt hai aan t dodenriek doar beneden.
25 t Hoes van trötse lu brekt de HEER òf,
mor t swet van n wedevraauw legt hai vaast.
26 Veurnemens van min volk het de HEER n grode ofkeer van,
mor woorden van laifde binnen zuver.
27 Ain dij oet is op winst in aandermans noadail, brengt schoade aan zien hoes,
mor wèl geschenken waaigert, zel leven.
28 n Rechtveerdeg mensk bedenkt bie zokzulm wat e zeggen zel,
mor oet mond van min volk komt allenneg slechteghaid.
29 De HEER holdt zok wied van goddeloze lu,
mor t gebed van rechtveerdegen heurt hai noar.
30 n Vrundelke oetkiek moakt ain blied,
n goud bericht moakt ain weer veerdeg.
31 Ain dij noar n goie terechtwiezen lustern wil,
wordt bie wieze lu rekend.
32 Ain dij n terechtwiezen noast zok deellegt bekòrt zokzulm,
dij der aal noar lustert, wordt ter wiezer van.
33 Ontzag veur de HEER brengt ain tou wieshaid,
nederghaid gaait veur d'eer.
|
Spreuken 16
01n Mensk kin in zien haart van ales bedenken,
mor t antwoord oet zien mond komt van de HEER.
02In aigen ogen is t gedrag van n mensk aaltied zuver,
mor de HEER beoordailt de gaist.
03Leg joen waarken veur aan de HEER
en wat ie in t zin hebben, zel lukken.
04De HEER het ales mit bedoulen moakt,
alderdeegs de goddeloze veur dag van ondergang.
05De HEER het n gruwelke ofkeer van grootsk volk,
dij zellen heur straf zekerwoar nait ontgoan.
06Deur laifde en traauw wordt de zunde oetwiskt,
in ontzag veur de HEER gaait ain t kwoad oet weeg.
07As de HEER oardeghaid het aan ain zien doun en loaten,
zel hai alderdeegs vree brengen tussen hom en zien vijanden.
08Beter aarm in oprechthaid,
as n bult inkomsten zunder recht.
09n Mensk overweegt zien weg bie zokzulm,
mor de HEER bepoalt zien richten.
10 As keunenk veur zien oordail bie God te roade gaait,
zel hai zok in t gericht nait mishebben.
11 n Goie belans en n zuvere weegschoal is moatstaf van de HEER,
hai het zulm ale weegstainen moakt.
12 Keunenks hebben n gruwelke ofkeer van onrecht doun,
deur gerechteghaid is troon bestendeg.
13 n Keunenk mag geern over eerleke toal,
hai is slim wies mit lu dij woarhaid spreken.
14 Vergramdhaid van n keunenk is n veurtaiken van de dood,
n wies man brengt hom tou bedoaren.
15 In n bliede oetkiek van keunenk is leven,
zien gunst is as wolken mit veujoarsregen.
16 Wieshaid opdoun, houveul is dat nait beter as gold,
en inzicht verkriegen, is toch meer weerd as zulver.
17 Dij eerleke is, gaait op zied veur t kwoad,
ain dij acht geft op zien pad, woart zokzulm.
18 Grootseghaid gaait aan rampen veuròf
en hoogmoud komt veur de vaal.
19 t Is beter beschaaiden te wezen mit mindere lu,
as stolen goud te dailen mit grootsk volk.
20 Wèl goud acht geft op de dingen zel t goie vinden,
ain dij op de HEER vertraauwt, is gelokkeg te priezen.
21 n Wies man wordt aaltied verstandeg nuimd,
mor ain mit aangenoame proat het meer overtugenskracht.
22 t Aigen verstand is n levenswèl veur n mensk,
mor dom volk wordt deur aigen onverstand straft.
23 t Haart van n wies man legt hom wieze woorden in mond,
zo kriegen zien lippen meer overtugenskracht.
24 Vrundelke woorden binnen as n roat vol hunneg,
zuit en zond veur ziel en liggoam.
25 Bie zetten maint ain n rechte weg te goan,
mor aan t èn bliekt t n weg noar de dood.
26 Honger zet waarklu aan t waark,
heur mond drift heur doartou.
27 n Loerangel van n kerel graft slechteghaid op,
t braandt as vuur op zien lippen.
28 n Man mit minne streken brengt roezie te weeg,
ain dij lastert, jagt vrunden oet nkander.
29 Ain dij votdoalek mit voesten kloarstaait, bedrogt n aander,
hai brengt hom op t verkeerde pad.
30 Wèl zien ogen dichtknipt, het slechteghaid in t zin,
wèl zien lippen op nkander holdt, wait al wat kwoad hai doun zel.
31 Gries hoar op t older is n prachtege kroon,
men vindt hom op weg van gerechteghaid.
32 n Geduldeg man is staarker as n groot soldoat,
wèl zokzulm in bedwang holdt, is beter as ain dij n stad innemt.
33 t Löt wordt ain in schoot gooid,
mor hou of t oetvaalt, is aan de HEER.
|
Spreuken 17
01Beter n stok dreug brood in ale rust,
as n hoes vol slachterij woar roezie over is.
02n Verstandege knecht is boas boven n zeun dij zok misdragt,
hai zel mitdailen in aarvenis middenmaank bruiers.
03n Smeltpot zuvert t zulver en veur t gold is ter n smeltoven,
mor de HEER keurt t menskenhaart.
04n Deugennait lustert noar kwoadsprekerij,
min volk heurt geern lasterproat.
05Wèl n aarm mensk gek aanscheert, belaidegt zien schepper,
ain dij zok blied moakt over n ongelok ontlopt zien straf nait.
06Klaainkinder binnen kroon veur olde mensken,
tröts van kinder binnen heur olden.
07Eerleke proat paast nait bie n deugennait,
mor leugenproat nog minder bie n man van eer.
08Smeergeld is as n edelstain veur ain dij t het,
hai kin der ale kanten mit oet.
09Wèl n overtreden toudekt, moakt vrundschop,
mor ain dij zukswat aal weer opreukelt, jagt zien vrunden vot.
10 Bie n verstandeg mensk helpt n goie inzeggen meer
as honderd stòksloagen bie n dwoas.
11 Ain dij nait om liek wil, is op t kwoade oet,
mor n vraide bosschopper zel hom haalfweg kommen.
12 Beter n beer tegenkommen dij zien jongen kwiet is,
as n haalfmaal dij hail nait wait wat e dut.
13 Ain dij kwoad weeromdut in stee van goud,
zel zok n bult ellèn op haals hoalen.
14 t Begun van roezie is as n diek dij deurstoken wordt,
hol doar mit op veurdat roezie goud lösbarst.
15 Wèl n goddeloze vrijsprekt
en wèl n rechtschoapen man veroordailt,
aan baaident het de HEER n gruwelke hekel.
16 Wat nut het geld in haand van n onverstand,
hai kin der ja toch gain verstand mit kopen.
17 n Vrund is joe aaltied genegen,
n bruier wordt joe veur benaauwde tieden geboren.
18 n Onverstand geft handslag
en staait zo mor börg veur n aanderman zien schulden.
19 Ain dij geern roezie zöcht, is ook nait ofkereg van rebulie,
wèl n grode mond opzet, zöcht ondergang.
20 Ain mit n verdurven haart vindt naargens gelok,
ain dij leugenachteg is, vaalt in t ongelok.
21 n Dwoas as zeun is n verdrait veur zien verwekker,
n voader van n niksnut het gain reden veur bliedschop.
22 n Blied haart is goud veur t liggoam,
mor n triesterg gemoud brekt t liggoam òf.
23 n Slecht mensk nemt n buul mit smeergeld aan
om t recht noar zien haand te zetten.
24 n Verstandeg mensk holdt zok wieshaid veur ogen,
mor ogen van n onverstand kieken noar t èn van de wereld.
25 n Onwieze zeun is n aargernis veur zien voader
en n verdrait veur zien moeke.
26 Boute geven aan n rechtveerdeg man is al nait goud,
n man van eer klappen geven, is haildaal onrechtveerdeg.
27 n Verstandeg man zegt nait te veul,
ain mit inzicht is verzichteg.
28 Alderdeegs n onwieze dij zok stilholdt, wordt wies rekend,
as e zien lippen op nkander holdt, hait e verstandeg.
|
Spreuken 18
01Ain dij zok ofzundert, volgt zien aigen kop,
hai gaait tekeer tegen ale goie road.
02n Onwieze het gain verlet om goud inzicht,
mor hai lopt geern mit zien aigen mainens te koop.
03As de goddeloze komt, den komt verachten mit,
en mit schaande komt oneer.
04Woorden oet n man zien mond binnen net daibe wotters,
net t broezen van n bron, n wèl van wieshaid.
05t Is nait goud n goddeloze kerel noar ogen te kieken
en zodounde n rechtveerdeg mensk veur t gerecht òf te wiezen.
06Proaterij van n onverstand lopt op roezie oet,
wat e zegt, vragt om sloagerij.
07Oetsproaken van n onverstand binnen zien ondergang,
hai hangt zok op aan zien aigen woorden.
08Lasterproat gaait ter in as zuide kouk,
t glidt noar de duusterste houken van t haart.
09Ain dij nait op t iesder bieten wil,
is n bruier van ain dij boudel opmoakt.
10 Noam van de HEER is net n staarke toorn,
n rechtveerdege runt ter op òf en is nait meer te pakken.
11 Veur n riek man binnen zien bezittens net n staarke stad,
in zien verbeeldens binnen ze net n onneemboare hoge muur.
12 Veur de vaal aan is t menskenhaart ain en aal hoogmoud,
mor veur de eer aan komt beschaaidenhaid.
13 Wèl mit zien antwoord kloarstaait veurdat e lusterd het,
is nait goud wies, hai mout zok schoamen.
14 Gaistkracht van n mensk holdt hom bie zaikte overènd,
mor wèl zel hom in t èn helpen bie n triesterg gemoud?
15 t Haart van n verstandeg man zammelt zok kennes,
t oor van wieze lu is op zuik noar inzicht.
16 Giften en goaven moaken deuren veur n mensk open,
zo krigt e tougang tot lu van aanzain.
17 Bie n rechtszoak het eerste spreker aaltied geliek,
mor den komt d'aander en dij rekent hom noa.
18 t Löt moakt n èn aan geroezie
en hoalt staarke kerels oet nkander.
19 n Bruier dij zok verongeliekt vuilt, is minder tougankelk as n staarke stad,
geroezie is net as n grondel op poort van n stainhoes.
20 Oetsproaken van n man geven hom n voldoan gevuil,
hai het genog aan wat zien aigen woorden oplevern.
21 Leven en dood worden mit tong beslist,
wèl mond veuraan het, mout rekenschop holden mit de gevolgen.
22 Wèl n vraauw vonden het, het gelok vonden,
de HEER het t goud mit hom veur.
23 n Aarm man vragt smekend,
n riek man geft hom n snoetbaand.
24 Mit n bult kammeroaden komt n man in t ongelok,
mor n echte vrund betaikent meer as n bruier.
|
Spreuken 19
01Beter n aarm man dij in oprechthaid deur t levent gaait,
as ain dij zien proat nait deugt en zien verstand net zo min.
02Opschaiten zunder kop ter bie het gain zin,
wèl te rad is mit zien vouten stroekelt makkelk.
03Onverstand van n mensk brengt hom op t verkeerde pad,
den is hai ook nog grammiedeg op de HEER.
04n Groot bezit brengt n bult vrunden aan,
mor n aarm man wordt alderdeegs deur zien ainegste vrund in steek loaten.
05n Vaalze getuge blift nait zunder straf,
wèl der leugens oetkroamt, zel maal te moat kommen.
06Paardie lu kieken vernoam volk noar d'ogen,
wèl boudel votgeft, het elkenain as kammeroad.
07As n aarm man zien bruiers al n hekel aan hom hebben,
houveul temeer loaten vrunden hom den in de steek,
hai ropt ze nog wat noa, mor ze binnen al vot.
08Wèl zok wieshaid zammelt, is wies mit zokzulm,
wèl mit inzicht te waark gaait, komt oet bie t gelok.
09n Vaalze getuge blift nait zunder straf,
wèl der leugens oetkroamt, zel om haals kommen.
10 Weelde heurt nait bie n haalfmaal,
nog veul minder heurt n knecht over keunenks te regaaiern.
11 n Man zien verstand moakt hom verdroagzoam,
t is hom n eer n moal wat deur de vingers te zain.
12 n Keunenk zien kwoadhaid is as t grommen van n jonge laiw,
mor zien gunst is as daauw op t gruinlaand.
13 n Onverstand van n zeun is n aarm verdrait veur zien voader,
t geroezie van n vraauw is as t druppen van n lekkend dak.
14 Hoes en hoave binnen t aarfdail van veurolden,
mor n verstandege vraauw krigt men van de HEER.
15 Loihaid let ain daip in sloap valen,
dij nait opschaiten wil, mout hongerlieden.
16 Wèl zok aan de geboden holdt, onderholdt zien levent,
wèl gain acht geft op zien doun en loaten, zel staarven.
17 Wèl zok om n aarm mensk bekommert, laint oet aan de HEER,
en dij zel hom veur zien weldoad belonen.
18 Bestraf joen zeun zolaank as t nog wat helpen wil,
mor loat t nait zo wied kommen dat ie hom ombrengen.
19 n Dolkop mout zien drift swoar bekopen,
as ie helpen willen, wordt t nog slimmer.
20 Luster noar road en neem n terechtwiezen aan,
doar zel ie op t lest wiezer van worden.
21 In t haart van n mensk goan n bult gedachten om,
mor plannen van de HEER kommen zekerwoar tot stand.
22 Wat van n mensk verlangd wordt, is betraauwboarhaid,
en n aarm man is beter as n leugender.
23 Ontzag veur de HEER laaidt noar t leven,
doardeur kin ain voldoan sloapen goan zunder dat hom wat overkomt.
24 n Loilak stekt zien haand in etenspot,
mor is te beroerd om hom noar mond te brengen.
25 Bestraf n spotter, n onneuzele zel der wat van opsteken,
zeg n verstandeg man de woarhaid en hai wordt ter wiezer van.
26 Wèl zien voader tamtaaiert en zien moeke votjagt,
is n zeun dij minne dingen dut en zok schandoaleg gedragt.
27 Schaai mor oet, mien zeun, noar vermoan te heuren,
aans komst aal wieder vot van verstandege proat.
28 n Kwoadwillende getuge het de gugel mit t recht,
goddelozen hebben de mond vol van onrecht.
29 Veur spotters liggen stravven al kloar,
veur rug van onwiezen binnen der stòksloagen.
|
Spreuken 20
01Wien het de gugel mit n mensk, draank moakt n bult lewaai,
wèl zok doaraan overgeft, is nait wies.
02t Draaigen van n keunenk is net t grommen van n jonge laiw,
wèl hom kwoad moakt, is zien levent nait zeker.
03t Is n eer veur n man as e roezies oet weeg gaait,
mor n onverstand zit ter votdoalek maank.
04Bie haarstdag gaait n loiwams nait aan t plougen,
in tied van inhoalen zöcht e om zok tou, mor den is ter niks.
05Wat n mensk veur plannen het, ligt daipvot in zien haart,
n man mit verstand kin dat boven wotter hoalen.
06n Bult lu snaren van heur aigen betraauwboarhaid,
mor wèl vindt n man woar men van op aan kin?
07n Rechtveerdeg man gedragt zok zo as e is: rechtoet,
zien kinder kinnen der wies mit wezen.
08n Keunenk dij op rechterstoul zit,
kin mit ain oogopslag aal t kwoad zeven en verwaaien loaten.
09Wèl kin zeggen: "Ik heb mien gewaiten schoonholden,
ik bin zuver zunder zunden"?
10 Mit twij gewichten wegen, mit twij moaten meten,
doar het de HEER n gruwelke hekel aan.
11 n Leujong let zok al deur zien doun en loaten kennen
of zien gedrag eerlek en oprecht is.
12 t Oor dat heurt en t oog dat zugt,
aalbaaident binnen ze deur de HEER moakt.
13 Versloap joen tied nait, dat ie nait in aarmoud vervalen,
hol joen ogen open, en ie hebben genog brood te eten.
14 "Spul van niks, goud van niks," ropt de koper,
mor as e der mit votgaait, snaart hai der van.
15 Al het men gold en wait-houveul koralen,
kostelkste sieroad binnen verstandege lippen.
16 Hoal hom zien goud òf, hai het ja börg zegd veur n vremde,
pak hom op as onderpaand veur vremd volk.
17 Brood woar ain aan kommen is deur bedrog, mag hom wel goud smoaken,
mor loater is t net as grind tussen de koezen.
18 Plannen kommen deur overleg tot stand,
n oorlog begunnen, mout mit verzin.
19 Wèl aander lu bie t pad brengt, brengt ook gehaaimen aan t licht,
loat joe nait in mit ain dij löslippeg is.
20 As ain zien voader of moeke vervlökt,
zien levenslaamp zel oetpoest worden as t op t duusterste is.
21 Bezittens woar ain in t begun te makkelk aan kommen is,
doar rust op t lest gain zegen op.
22 Zeg nooit: "Ik zel hom dij streek betoald zetten,"
wacht op de HEER, hai zel joe helpen.
23 Twij soorten gewichten het de HEER n gruwelke hekel aan,
n weegschoal woar mit knooid is, is nait goud.
24 De HEER richt t levenspad van n man,
hou zol n mensk zien aigen weg overzain kinnen?
25 n Mensk dij zunder omdenken n haailege belofte dut
en den eerst noadenkt, zet zokzulm n struup.
26 n Wieze keunenk hoalt min volk der oet,
hai let ze onder t rad deurgoan.
27 Gaist van n mensk is n laamp van de HEER,
dij ale houken en hörns van zien haart beschient.
28 Laifde en traauw nemen keunenk in beschaarmen,
mit dij laifde holdt hai zien troon in stand.
29 Sieroad van jongkerels is heur kracht,
glaans van olden van doagen is gries hoar.
30 Bloudschrammen wisken t kwoad oet,
stòksloagen zuvern tot in houken en hörns van t haart.
|
Spreuken 21
01Gedachten van keunenk binnen in haand van de HEER as wotterloopkes,
hai let ze overaal hènlopen woar dat hom t goud ducht.
02t Haile gedrag van n mensk mag in aigen ogen rechtveerdeg wezen,
de HEER keurt t haart.
03Dat ain rechtoet en eerlek is,
dat is de HEER wel zo aangenoam tou as n ovver.
04Grootseghaid in d'ogen en verwoandhaid in t haart,
goddeloos volk het zunde as schienvat.
05Plannen van vlietege lu levern meer as genog op,
mor ain dij te haard van stoapel lopt, komt allenneg tot gebrek.
06Zok bezittens zammeln deur bedraigerij,
is loze windvangerij van lu dij dood willen.
07Gewelddoadege lu worden mitsleurd deur heur aigen geweld,
ze willen ja gain recht doun.
08Weg van n schuldeg mensk is haildaal krom,
mor n eerliek man is rechtoet in zien doun en loaten.
09Men kin beter in n hörn op dak wonen,
as mit n havvelsnoet van n wief in ain hoes.
10 n Slecht mensk wil niks laiver as kwoad doun,
alderdeegs zien noaste vindt gain genoade in zien ogen.
11 As men n spotter straft, kin n onneuzele doar wat van leren,
as men n wieze onderricht geft, krigt dij onneuzele doar ook kennes deur.
12 De Rechtveerdege holdt t hoes van n schuldege in de goaten,
en zörgt dat zokse schuldegen in t verdaarf kommen.
13 Wèl zien oren dichtstopt veur t schraiven van aarme lu,
zel ook gain antwoord kriegen as e zulm om hulp ropt.
14 n Stille gift brengt vergrèldhaid tou bedoaren,
n ekstroake bezied, veurkomt slimme grammiedeghaid.
15 t Is veur n rechtveerdeg man glad n oardeghaid om recht te doun,
mor veur dij kwoad willen, is t n verschrikken.
16 Ain dij t pad van t goud verstand kwiet rakt,
komt bie verzoamelde dodengaisten te laande.
17 Ain dij geern feestvieren mag, zel achteroetboeren,
wèl allenneg mor aan etendrinken denkt, wordt nooit riek.
18 n Goddeloze zel as löspries veur n rechtveerdege gelden,
en n onbetraauwboare as löspries veur n eerlek man.
19 Men kin beter in n wildernis wonen,
as bie n havvelsnoet en helhoak van n wief.
20 Bie n verstandeg mensk is n schiere veurroad eulie in hoes,
mor n onverstand moakt ales op.
21 Wèl op gerechteghaid en laifde oet is,
dij vindt levent, eerliekhaid en aanzain.
22 n Wies man nemt t op tegen n stad vol helden,
hai hoalt staarke muren omdeel woar zai op vertraauwden.
23 Wèl n beetje op zien mond en tong paast,
dij bespoart zok n bult ellèn.
24 n Aigenwieze pogger, n spotter zo te reken,
gaait mit trötse overmoud te waark.
25 Verlangst van n loiwams wordt zien dood,
zien handen waaigern t waarken.
26 n Aalbegeer wil hailtied meer hebben, hail dag deur,
mor n rechtveerdege geft en holdt niks achter.
27 Ovver van goddeloze lu is n graauwel,
zoveulstemeer as ze t mit slechte bedoulens brengen.
28 n Leugenachtege getuge zel om haals kommen,
mor n man dij lustern kin, zel aaltied noar lusterd worden.
29 n Leugenachteg man trekt n stoalen gezicht,
mor ain dij oprecht is, is betraauwboar in zien doun en loaten.
30 Aigen wieshaid, aigen verstand en aigen road,
holden gain stand tegenover de HEER.
31 n Peerd kin aanspand worden veur de dag van t gevecht,
mor d'overwinnen komt van de HEER.
|
Spreuken 22
01n Goie noam is meer weerd as grode riekdom,
en aanzain is beter as gold en zulver.
02Rieke lu en aarme lu kommen nkander op dit stok tegen:
de HEER het heur aalmitmekoar moakt.
03n Verstandeg man zugt t gevoar aankommen en kropt bezied,
mor onverstandege lu goan heur aigen gaang en kriegen heur straf.
04Nederghaid en ontzag veur de HEER,
worden beloond mit riekdom, aanzain en leven.
05Stiekels en strupen liggen op t pad van verdurven volk,
wèl zien levent woaren wil, mout bie zoks volk oet buurt blieven.
06Leer n kwoajong van jongs òf aan hou hai zien weg goan mout,
alderdeegs as e older worden is, zel e nait van t pad ofwieken.
07n Riek man speult boas over aarme lu,
n man dij laint, wordt ofhankelk van zien geldschaiter.
08Wèl onrecht zaait, zel rampen inhoalen,
knuppel woar e mit haauwde, wordt in stokken broken.
09Ain mit n vrundelke oetkiek, wordt zegend,
hai dailt zien brood ja mit n aarm man.
10 Joag n steukelder vot, den is t geroezie over,
t hikhakken en ragen is oflopen.
11 Wèl van n zuver gewaiten holdt en aangenoam in zien proat is,
dij het de keunenk te vrund.
12 De HEER holdt de woare kennes goud in t oog,
oetsproaken van bedraigers moakt hai te ondeeg.
13 n Loiwams zegt: "Doar lopt n laiw boeten,
ik kon wel ais midden op stroat doodmoakt worden."
14 Mond van n lichte vraauw is n daibe koel,
ain woar de HEER vergrèld op is, vaalt ter in.
15 As t onverstand vastgruid zit in kop van n leujong,
zel t mit n rou doar weer oetbìnzeld worden.
16 Ain dij n aarm mensk verdrokt, bezörgt hom veurdail,
wèl oetdailt aan n riek man, zet dij in t achtern.
17 Leg joen oor te luster en heur noar woorden van wieze lu,
richt joe op mien kennes.
18 t Is ja goud dat ie dij in joen binnenste opbewoaren,
dat ie dij aalmoal aalgedureg op joen lippen hebben.
19 Om joe op de HEER vertraauwen te loaten,
moak ik dij woorden aan joe bekend, benoam aan joe.
20 Ik heb zekerwoar veur joe wel datteg spreuken van belang opschreven,
mit alderhande road en waitenschop,
21 om joe te verzekern van de echthaid van betraauwboare woorden,
dat ie ain dij joe n vroag stuurt, betraauwboare antwoorden geven kinnen.
22 Beroof n aarm mensk nait, hai is ja al aarm.
Moak n aarmzoalege nait kepot as e in t geding staait.
23 De HEER zel bie t geding veur heur opkommen,
dij heur beroofd hebben, zel hai van t levent beroven.
24 Zuik gain omgang mit n driftkop,
hol die nait op mit ain dij votdoalek in t èn vlogt,
25 doe zolst ja aan zien menaaier van doun wennen,
en zodounde veur diezulm n struup opzetten kinnen.
26 Sloet die nait aan bie lu dij handslag geven
en börg stoan veur aandermans schulden.
27 Astoe niks hest om mit te betoalen,
woarom zolstoe den dien bèr onder t gat vothoalen loaten?
28 Verleg olde grènsstainen nait,
dij dien veurolden vastlegd hebben.
29 n Vakman, vlog en veerdeg in zien waark,
zel bie keunenks in dainst steld worden,
t zel nait gebeuren dat zonent bie minder volk in dainst komt.
|
Spreuken 23
01Astoe bie n hoog heerschop aanzitst te eten,
hol dien aandacht den veuraal bie wat veur die staait.
02Bedapper die wat,
astoe gulzeg van oard bist.
03Wees nait te begereg noar aal zien lekker-eten,
der ís ja wat mit.
04Moak die nait drok om riek te worden,
bruuk doar dien verstand nait veur.
05Doe kikst ter noar, en t is vot.
Want in ainen moakt riekdom zok vleugels,
en vlogt as n oarend de lucht in.
06Eet gain brood van n kniezebieter,
begeer nait wat dij aan lekker-eten het.
07Want hai het zien aigen bereken moakt:
"Eet toch man, drink toch wat," zegt e, mor hai maint ter niks van.
08Hap eten dijstoe had haarst, zolstoe ja weer oetspijen,
dien vrundelke woorden binnen aan hom verspilderd.
09Proat nait woar n onverstand bie staait,
dien verstandege toal het hai toch niks in reken.
10 Verleg olde grènsstainen nait,
kom nait op t laand van wezen,
11 want heur beschaarmer is staark,
hai zel t in heur rechtszoak tegen die opnemen.
12 Stel die open veur n inzeggen,
en luster noar verstandege toal.
13 Bespoar n kwoajong gain straf,
gefstoe hom n klap mit n stòk den gaait e doar nait dood aan.
14 Gefst hom n klap mit stòk,
mor redst hom wel oet t dodenriek.
15 Astoe wies bist in dien haart, mien zeun,
den bin ik ook deurhèn blied.
16 t Zingt binnen in mie,
as ter wieze woorden over dien lippen kommen.
17 Wees nait ofgunsteg op zundoars,
zörg dastoe hail dag deur in ontzag veur de HEER leefst.
18 Want zekerwoar, den hestoe nog n haile toukomst veur die,
den zellen verwachtens die nait ofsneden worden.
19 Most heuren, mien zeun, en wor wies,
richt dien haart op t goie pad.
20 Reken die nait bie lu dij te veul drinken,
dij zok volstoppen mit eterij.
21 Want zokse draanksteerns en veulvroaten kommen in aarmoud te laande,
dij zien tied verslept, komt in polten te lopen.
22 Heur noar dien voader dij die verwekt het,
kiek nait op dien moeke deel as ze old worden is.
23 Verschaf die woarhaid, wieshaid, odder en regel,
n kloar verstand en dou dij nait van haand.
24 Voader van n rechtschoapen zeun is deurhèn blied,
wèl n wieze zeun kregen het, mout ter ja wel wies mit wezen.
25 Dat dien voader en dien moeke zok mor blied moaken maggen over die,
dat dien moeke woarstoe oet geboren bist mor van die snaren mag.
26 Geef mie dien vertraauw, mien zeun,
en zörg dastoe mit oardeghaid mien wegen gaaist.
27 Want n lichte vraauw is net n daibe koel,
n hoereg mensk net n naauwe put.
28 Zai ligt as n stroekrover op loer,
brengt aal meer lu tou ontraauw.
29 Wèl ropt ter: "Och toch!" en "O wai!"? Woar is ter geroezie en gejeuzel?
Wèl het onneudege wonden? Bie wèl stoan ogen flaauw?
30 Dat is bie lu dij aal mor bie heur wien zitten blieven,
bie lu dij zo neudeg ale draank keuren mouten.
31 Loat die nait oflaaiden deur n fonkelrode wien,
dij die zo toulaagt in de beker, en dij zo glad noar binnen glidt.
32 Loater zel dij die bieten as n slaang,
venien spijen as n adder.
33 Den begunstoe vremde dingen te zain
en alderhande onzin oet te kroamen.
34 Den bist net ain dij midden in zee ligt,
ain dij op t èn van n roa hangt.
35 Den zelst zeggen: "Ze hebben mie haauwen, mor k heb ter niks van vuild,
ze hebben mie op hoed geven, mor k heb ter niks van vernomen.
Wanneer zel ik wakker worden? Den zel ik hom vannijs roaken."
|
Spreuken 24
01Wees nait ofgunsteg op minne lu,
huifst heur omgang nait begeren.
02In heur haart hebben ze ja allain mor kwoad in t zin,
komt heur gain goud woord over lippen.
03Mit wieshaid wordt n hoes baauwd,
mit verstand wordt t hecht in nkander zet,
04mit kennes van zoaken worden koamers inricht,
mit alderhande kostboar en aangenoam goud.
05n Wies man is n staark man,
n man mit kennes stroalt kracht oet.
06Want n oorlog oetvechten dou je mit verzin,
d'overwinnen vaalt woar n bult roadgevers binnen.
07Veur n onverstand is wieshaid nait te berekken,
as in poort vergoaderd wordt, dut zonent zien mond nait open.
08Ain dij aingoaldeur op kwoad oet is,
dij wordt n gloeperd nuimd.
09Zok gedroagen as n haalfmaal is n schaande,
zo'n spotter hebben lu n gruwelke hekel aan.
10 As ain zok in benaauwdens slap aanstelt,
den stelt zien kracht niks veur.
11 Help heur dij veur dood oppakt binnen,
zai strompeln noar slachtbaank astoe nait ingripst.
12 Astoe loater zegst: "Doar heb ik ja niks van waiten,"
zol keurmeester dij in t haart kieken kin en dij die in de goaten holdt,
dat nait vernemen, dat nait waiten?
Zol dij n mensk nait vergelden noar zien doun en loaten?
13 Eet hunneg, mien zeun, dat is gezond,
roathunneg is die zuit tou aan beun van mond.
14 Net zo binnen ook kennes en wieshaid goud veur dien levent.
Astoe dij vonden hest, is ter toukomst veur die,
zellen dien verwachtens die nait ofsneden worden.
15 Doe, goddeloze, loer nait op t stee van n rechtschoapen mensk,
verrinnewaaier zien hoes nait.
16 Want n rechtschoapen mensk kin zeuven moal valen, hai komt weer in t èn,
mor goddelozen strompeln in t kwoad omdeel.
17 Wees ter nait blied mit as dien vijand vaalt,
verkneukel die der nait over as e stroekelt.
18 De HEER is doar nait wies mit as hai zukswat zugt,
hai zol zien kwoadhaid van hom wegnemen kinnen.
19 Moak die nait drok over kwoad volk,
wees nait ofgunsteg op zundoars as heur t goud gaait.
20 Want veur kwoad volk is ter gain toukomst,
laamp van goddelozen gaait oet.
21 Mien zeun, heb ontzag veur de HEER en de keunenk,
loat die nait in mit rebuliemoakers.
22 Want in ain klap komt heur ongelok,
wèl wait hou heur ondergang den wezen zel?
23 Ook volgende spreuken binnen van wieze lu:
Ain noar d'ogen kieken in t geding deugt nait.
24 Wèl tegen n schuldege zegt: "Doe bist onschuldeg,"
dij zel deur ale volken vervlökt worden,
ze zellen hom kwoad touwènsen.
25 Mor mit heur dij hom terecht veroordailen, mit heur zel t goud goan,
dij kinnen rieke zegen verwachten wezen.
26 Wèl n eerlek antwoord geft,
is net as ain dij n aarm om die touslagt.
27 Moak dien waark boeten kloar, moak t laandwaark òf,
noatied kinstoe dien hoes baauwen.
28 Getuug nait aal te gaauw tegen n aander,
zolstoe leugens over dien lippen kriegen kinnen?
29 Zeg nait: "Ik zel mit hom net zo doun as hai mit mie doan het,
ik zel hom betoald zetten wat e doan het."
30 Ik kwam bie t laand van n loiwams langs,
langs n onverstand zien droevetoen.
31 Boudel zat haildaal onder stiekels en roet,
zien stainen toenmuur was omvalen.
32 Dou ik dat goud zag, dochde ik ter over noa,
en trok ter veur miezulm leren oet.
33 Nog eefkes rusten, nog eefkes ogen dicht,
nog eefkes aarms over nkander?
34 Den overvaalt aarmoud die as n stroekrover,
as n woapend man komt gebrek over die heer.
|
Spreuken 25
01Dit binnen ook spreuken van Salomo, dij schrievers van Hizkia, keunenk van Juda, bie nkander zammeld en oetschreven hebben.
02t Is d'eer van God, zoaken bezied te holden,
mor d'eer van keunenks om n zoak oet te zuiken.
03Högte van de hemel, daipte van de wereld,
t haart van keunenks, dij binnen nait te deurgronden.
04Hoal t schoem van t zulver òf
en zulversmid moakt ter n mooie beker van.
05Hoal goddelozen bie keunenk vot
en zien troon staait steveg deur zien rechtveerdeghaid.
06Goa nait opzichteg stoan te schildern bie keunenk,
goa nait op stee van vernoame lu stoan.
07t Is ja beter dat men joe noar veuren ropt: "Kom hierheer!"
as dat men joe achteraan zet,
onder d'ogen van zo'n vernoam heerschop.
08As ie wat van ain zain hebben,
goa den nait te gaauw n rechtszoak aan.
Wat zol ie op t lest doun mouten,
as dij aander joe te schaande moakt?
09n Kwezzie mit joen noaber mout ie zulm oet zied moaken,
mor breng gehaaimen van n aander nait bie t pad,
10 zodat ain dij zukswat heurt joe nait veur spot zet:
den zol aan kwoadsprekerij over joe ja gain èn kommen.
11 n Goud woord op t goie ogenblik oetsproken,
is as golden appels op n zulvern pronkschoal.
12 n Wieze vermoaner bie n lusternd oor,
is as n golden ring en n mooi golden haalsket.
13 n Betraauwboare bosschoploper is veur dij hom stuurd het,
as n vracht kolde snij in tied van inhoalen: t dut zien heer recht goud.
14 Wolken, wind en toch gain regen,
zo is ain dij over zokzulm snaart bie n geschenk zunder weerde.
15 Deur geduld let n machteg heerschop zok beproaten,
n vrundelke tong kin n haarde kerel kroaken.
16 As ie hunneg vonden hebben, eet den zoveul as ie neudeg hebben,
aans zol ie der zat van worden en t aalmoal weer oetspijen.
17 Kom nait te veul bie joen noabers over vlouer,
ze kinnen ja wel zat van joe worden en n hekel aan joe kriegen.
18 Ain dij mit leugens tegen zien noaber getuugt,
is net n biel, n sweerd, n schaarpe piel.
19 In benaauwde tieden op n onbetraauwboare kerel reken,
is net as eten mit n ofbroken taand of lopen mit n verstoekte enkel.
20 Wèl verskes zingt bie ain dij verdrait het,
is net as ain dij t jak oettrekt as t kold is,
of as ain dij edek bie loog dut.
21 As joen vijand honger het, geef hom den n omstok brood te eten,
as e dörst het, geef hom den wotter te drinken.
22 Den leg ie n stoapel glìnne kooltjes op zien kop,
en de HEER zel t goud mit joe moaken.
23 Noordewind kommen dikke buien van,
stiekeme proaterij geft kwoaie koppen.
24 Men kin beter in n hörn op t dak wonen,
as mit n havvelsnoet van n wief in ain hoes.
25 n Goud bericht oet n laand wiedvot,
is as n slok kold wotter veur n dörstege keel.
26 n Bedurven wèl, n voele bron,
zo is n rechtveerdege dij overzied gaait veur n minne kerel.
27 Veul hunneg eten is nait goud,
mor stoere zoaken oetfigelaaiern, dat is n eer.
28 n Open stad mit ofbroken muren,
zo is ain dij zokzulm nait in toom het.
|
Spreuken 26
01Net zo min as snij bie zummer heurt en regen bie tied van inhoalen,
zo min heurt aanzain bie n haalfmaal.
02Net zo as n muske votfloddert en n swaalfke deur de lucht vlogt,
zo is n vluik zunder reden: dij treft gainain.
03Sweep is ter veur t peerd, toom is ter veur d'ezel,
en stòk veur rug van n haalfmaal.
04Geef n onverstand gain dom antwoord,
zolst ja net zo dom wezen as hai.
05Geef n onverstand n antwoord dat bie zien dommeghaid paast,
hai mout nait van zokzulm mainen dat e wies is.
06Wèl n bosschop brengen let deur n onverstand,
dij het zokzulm bie t bain
en hoalt zok onhaail op haals.
07Net bainen van n lamme dij der slap bie hangen,
zo is t mit oetsproaken van n onwieze.
08Wèl n stain aan n slinger vastmoakt,
is net zo onneuzel as ain dij eer geft aan n haalfmaal.
09As n stiekelbos dij in haand van n doene kerel stekt,
zo is n oetsproak van n onwieze.
10 Ain dij onwiezen en zoeplappen in dainst nemt,
is net as n schutter dij op ales schut wat ter bie hom langs lopt.
11 As n hond dij weeromgaait noar wat e oetspijd het,
is n onwieze dij zien aigen onzin der vannijs oetkroamt.
12 As ie n man zain dij zokzulm wies vindt,
veur n onwieze is ter meer hoop as veur hom.
13 n Loiwams zegt: "Der lopt n laiw bie de weg,
der is n dikke laiw op maart."
14 n Deur draait zok op zien hèngen,
zo dut n loiwams op zien bèr.
15 n Loilak stekt zien haand in etenspaan,
mor hai is te beroerd om hom weer noar mond te brengen.
16 n Loilak zulm maint wies te wezen,
wiezer as zeuven dij n verstandeg antwoord geven.
17 n Verbieganger dij zok bemuit mit geroezie woar e niks mit van neuden het,
is net as ain dij zo mor n hond bie d'oren gript.
18 Zo as n dolkop dij om zok tou schut
mit brandpielen en aander gevoarlek goud,
19 zo is n kerel dij zien noaber bedrogt
en den zegt: "Kinst toch wel tegen n lollechie?"
20 Bie gebrek aan holt gaait t vuur oet,
as ter gain steukelder is, gaait t geroezie vanzulm over.
21 Wat kolen binnen om t glìnne vuur op te reukeln en holt is veur de vlammen,
dat is n steukelder veur t geroezie.
22 Lasterproat gaait ter in as zuide kouk,
en glidt noar ale houken van t haart.
23 As n loag zulverglezuur op n potdiggel,
zo binnen glìnne woorden oet n kold haart.
24 Ain dij hoatsk is, let dat mit zien lippen nait oetblieken,
mor van binnen is hai oet op bedrog.
25 Ie mouten hom nait leuven, aal hou zok fiene proat hai ook het,
in zien haart is t ain en aal gemaineghaid.
26 Ain kin zien hoat nog zo goud onder bedrog beziedstoppen,
zien kwoade bedoulens kommen middenmaank mensken toch wel aan t licht.
27 Wèl n koel graft, zel der zulm in valen,
wèl n vlint aan t rollen moakt, zel der zulm onder kommen.
28 Ain mit n leugenachtege tong hoat heur dij hai bie t pad brengt,
ain mit filaaine proat is oet op verdaarf.
|
Spreuken 27
01Moak joe nait blied over dag van mörgen,
ie waiten ja hail nait wat n dag brengen kin.
02Loat n aander van joe snaren, nait joen aigen mond,
n vremde kin dat doun, nait joen aigen lippen.
03Vlint is swoar en zaand weegt ter in,
mor aargernis over n vlindekop van n kerel is swoarder as dij baaident.
04Grammiedeghaid en kwoadeghaid binnen vraid en broezen over joe hèn,
mor wèl is tegen ofgunst opwozzen?
05Openboare inzeggen geven is beter
as joe stilholden oet laifde.
06Zokse woorden van n vrund, oet goudens, bewiezen zien traauw,
mor mooiproaterij van n vijand is nait te verdroagen.
07Ain dij zat eten het, vertrapt alderdeegs hunneg mit vouten,
mor veur ain dij honger het, is aal wat bitter is nog zuit.
08Man dij votlopen is van hoes en hof,
is as n vogel dij votvlogen is van t aigen nust.
09Eulie en aander lekkerroek geven waarmte om t haart,
net zo doun waarme vrundschop en goudbedoulde road.
10 Loat joen vrund, en ook dij van joen voader, nait in de steek,
ie kinnen nait aaltied bie joen bruier aankloppen
op n dag dat rampen joe trevven.
n Noaber stoef bie is beter as n bruier wied vot.
11 Wees verstandeg, mien jong, en moak mie der blied mit,
den heb ik n weerwoord as ain mie oetscheldt.
12 n Verstandeg man zugt t gevoar aankommen en kropt bezied,
mor onverstandege lu goan heur aigen gaang en kriegen heur straf.
13 Hoal hom zien goud òf, hai het ja börg zegd veur n vremde,
pak hom op as onderpaand veur vremd volk.
14 As ain zien noaber smörgens vroug mit n bult lewaai goidag zegt,
kon dij wel es mainen dat e oetvlökt wordt.
15 n Aingoaldeur druppend lek op n dag van dikke regen,
is net zo slim as n vraauw dij hailtied op roezie oet is.
16 Wèl heur opsloeten wil, kin net zo goud wind opsloeten,
of eulie mit rechterhaand vastholden.
17 Iesder wordt mit iesder slepen,
net zo wordt n mensk schaarp in omgang mit n aander.
18 Wèl goud veur zien viegeboom zörgt, kin der de vruchten van eten,
wèl goud veur zien heer opkomt, wordt ter om prezen.
19 Net zo as zien gezicht in t wotter spaigeld wordt,
zo zugt n mensk zokzulm as e in t aigen haart kikt.
20 Dodenriek en hèl binnen nooit zat,
mit ogen van mensken is t net zo: ze hebben nooit genog.
21 In n smeltpot keur ie t zulver en n ovent is veur t gold,
mor n mensk wordt keurd noar noam en foam.
22 Ie kinnen n onverstand in n viezel maank t zoad fienstampen,
den nog stamp ie zien dwoashaid der nait oet.
23 Wait hou t ter biestaait mit joen schoapen en segen,
en zörg goud veur joen baisten,
24 want riekdom duurt nait aiweg,
n kroon gaait toch ook nait aaltied over van older op older?
25 As t eerste gras maaid is en t etgruin weer aan grui komt,
t heu op baargen inhoald is,
26 den heb ie lammer veur joen klaaieroazie,
bokken om nij laand veur te kopen,
27 en genog bokkemelk veur joezulm,
veur joen hoesholden en veur joen maaiden.
|
Spreuken 28
01Goddelozen goan op loop, ook as gainain achter heur heer zit,
mor n rechtveerdeg man vuilt zok net zo trankiel as n jonge laiw.
02As ter rebulie in t laand is, kommen der n bult laaiders veurndag,
mor mit mensken van inzicht en verstand aan t rouer
holdt t recht laankdureg stand.
03n Aarm man dij aander aarme lu verdrokt,
is as regen dij t gewas votspoult zodat ter gain brood is.
04Dij zok aan de wet nait steuren, priezen t kwoade volk,
mor dij de wet aal in acht nemen, goan tegen heur in.
05Slecht volk begript nait wat recht is,
mor dij de HEER zuiken, begriepen ales.
06Beter n aarme kerel dij oprecht deur t leven gaait,
as ain dij riek is en op t verkeerde pad zit.
07n Zeun dij zok aan de wet holdt, is verstandeg,
mor wèl mit opmoakers omgaait, moakt zien voader te schaande.
08Wèl zien kaptoal deur woeker en rente vergroot,
brengt dat op t lest bie nkander veur ain dij wat over het veur aarme lu.
09As ain zien oor nait bie de wet te luster leggen wil,
is alderdeegs zien gebed n graauwel.
10 Wèl eerleke mensken op t verkeerde pad brengt, zel in zien aigen koel valen,
mor rechtschoapen lu kriegen t gelok as heur aarfdail.
11 n Riek man mag den wies wezen in zien aigen ogen,
n aarme kerel dij verstandeg is, het hom wel deur.
12 As rechtschoapen lu daanzen van bliedschop,
den ligt ter aalderwegens glaans op de gezichten,
mor as min volk aan de macht komt, kroepen mensken bezied.
13 Wèl zien zunden nait tougeven wil, dij zel t nait veur de wind goan,
mor wèl der veur oetkomt en zukswat nait weer dut, dij mag op genoade reken.
14 Gelokkeg te priezen is man dij aingoaldeur ontzag veur de HEER het,
mor ain dij zok verzet, gaait zien ongelok in de muit.
15 n Goddeloos heerschop dij over n aarm volk regaaiert,
is net n brollende laiw, net n beer dij lösbroken is.
16 n Vorst zunder inzicht zet zien volk aingoaldeur òf,
mor wèl zokse inhoaleghaid hoat, zel meer tied van leven hebben.
17 n Mensk dij n moord begoan het, zel hailtied op loop blieven,
van d'aine schoelstee noar d'aander: hol hom nait tegen!
18 Ain dij oprecht leeft, zel red worden,
mor ain dij t verkeerde pad opzöcht, zel zo mor, bie stil weer, omvalen.
19 Wèl zien laand bebaauwt, krigt zat brood te eten,
mor wèl aan t vlinderknippen is, zel zat worden aan aarmoud.
20 n Eerlek man zel t veur de wind goan,
mor ain dij op jacht is noar t grode geld zel zien straf nait ontlopen.
21 Mensken noar ogen kieken is nait goud,
alderdeegs veur n stok brood let n man zok omproaten.
22 n Hebzuchteg man op jacht noar riekdom,
wait hail nait dat gebrek op hom ofkomt.
23 Wèl n aander woarschaauwt, zel doar achternoa dankboar om aankeken worden,
meer as ain dij n aander noar de mond prat.
24 Wèl zien voader en moeke besteelt, en zegt: "Dat dut niks,"
dij heurt bie t slechte volk.
25 n Aalbegeer lokt roezie oet,
mor wèl op de HEER vertraauwt dij zel t goud hebben.
26 Wèl allain op aigen ingevens vertraauwt, is n onverstand,
wèl in wieshaid onderwegens is, zel doaraan ontkommen.
27 Wèl wat over het veur aarme lu zel niks te kòrt kommen,
mor wèl zien ogen dichtdut veur heur ellèn, zel swoar vervlökt worden.
28 As goddelozen t veur t zeggen kriegen, kroepen ale mensken bezied,
mor as ze om haals kommen binnen, kriegen rechtschoapen lu weer overhaand.
|
Spreuken 29
01n Man dij al voak n moal terechtwezen is en toch nek stief holdt,
zel op slag kepotmoakt worden, en den is ter gain helpen meer aan.
02As rechtveerdege lu zok oetbraaiden, is t volk blied,
mor as goddelozen overhaand kriegen, begunt t volk te kloagen.
03n Man dij zok schoedelt in wieshaid is n plezaaier veur zien voader,
mor dij mit hoeren omgaait, jagt ter n vermogen deur.
04Deur recht holdt n keunenk t laand overènd,
mor n oetzoeger verrinnewaaiert t laand.
05n Man dij n aander noar de mond prat,
zet hom n struup veur vouten.
06n Slecht mensk het n struup veur zien vouten,
mor n rechtschoapen man zingt en springt van bliedschop.
07n Rechtveerdeg man het wait van t recht van aarme lu,
mor n goddeloze het gain begrip veur wat e aal wait.
08Bloaskoaken stoken rebulie in stad,
wieze lu brengen boudel weer tou bedoaren.
09As n wies man n rechtszoak aangaait mit n onverstand,
kin e zok ter drok over moaken of der om lagen: t zel hom gain rust brengen.
10 Moordzuchtege lu hoaten n eerlek man,
mor rechtschoapen lu nemen hom in beschaarmen.
11 In kwoadens let n onverstand zok goan,
mor n wies man bedappert zok.
12 As n heerser noar leugenproat lustert,
den is aal zien dainstvolk nait te vertraauwen.
13 n Aarm man en n oetzoeger kommen nkander tegen,
de HEER geft heur aalbaaident t licht in d'ogen.
14 As n keunenk aarme lu in ale eerliekhaid recht dut,
zel zien troon veur aaltied vaststoan.
15 Stòksloagen en terechtwiezens brengen wieshaid,
mor n kwoajong dij in t wilde opgruit, moakt zien moeke te schaande.
16 Hou meer slecht volk of ter komt, des te meer rebulie zel der wezen,
mor rechtschoapen lu zellen heur ondergang mitmoaken.
17 Bestraf joen zeun, den kin ie der rusteg op wezen:
hai zel joe bliedschop bezörgen.
18 As ter gain viziounen meer binnen, verwildert t volk,
mor wèl zok aan de wet holdt, is gelokkeg te priezen.
19 Mit woorden allain wordt n sloaf nait in toom holden,
hai verstaait ze wel, mor hai steurt zok ter nait aan.
20 As n man aaltied zien mond veuraan het,
dou der den denk om dat ter veur n onverstand meer hoop is as veur zokkent.
21 As n sloaf van jongs òf aan verwènd wordt,
zel hai in t lest zo onhandelboar wezen as wat.
22 n Opvlaigende kerel lokt roezie oet,
n driftkop moakt n bult misstappen.
23 Hoogmoud zel n mensk vernedern,
mor wèl beschaaiden blift, komt in aanzain.
24 Wèl mit n daif opdailt, brengt zokzulm schoa tou,
hai vernemt de vluik, mor kin de zoak zulm nait aangeven.
25 Benaauwdeghaid veur mensken is as n vaalstrik,
mor wèl op de HEER vertraauwt, wordt beschaarmd.
26 Paardie lu kieken machthebbers noar d'ogen,
mor allain bie de HEER krigt n mensk zien recht.
27 Rechtveerdege lu hebben n gruwelke hekel aan deugennaiten,
aansom het slecht volk n hekel aan wèl rechtschoapen leeft.
|
Spreuken 30
01Dit binnen woorden van Agur, zeun van Jake, oet Massa. Man zegt:
Ik heb wat muite doun mouten, o God.
Wat n muite heb ik doan! Ik kin nait meer!
02Ik bin ja dommer as wèl den ook,
ik heb haildaal gain verstand.
03Ook heb ik nait veul wieshaid opdoan,
ik heb al hail gain wait van de haailege God zien kennes.
04Wèl is omhoog klommen noar de hemel en weer deelkommen?
Wèl het de wind mit zien voesten vastpakt?
Wèl het aal t wotter in n klaid opvongen?
Wèl het de grènzen van de wereld vaststeld?
Hou is zien noam, hou is noam van zien zeun?
Dat wait ie toch?
05Elk woord van God is deurhèn zuverd,
veur aal dij bie hom schoel zuiken, is hai n schild.
06Dou niks aan zien woorden tou,
hai zol joe ja terechtwiezen en joe veur leugenpuut zetten.
07Twij dingen vroag ik van joe,
waaiger mie dij nait, veurdat ik oet tied kom:
08Bedrog en leugenproat, hol dij wied bie mie vandoan,
geef mie gain aarmoud en gain riekdom,
loat mie mit smoak t brood eten dat mie toudaild wordt.
09Dat ik nait as moag vol is, joe ofsweren zel: "Wèl is dij HEER?"
Dat ik nait as k aarm bin, oet stelen goan zel,
en noam van mien God op gribbegrap gooien.
10 Moak n knecht nait min bie zien heer,
hai kon joe ja wel vervluiken, en den mout ie der veur bouten.
11 Der is n generoatsie dij zien voader vervlökt
en dij gain goud woord veur zien moeke over het.
12 Der is n generoatsie dij van zokzulm maint dat e zuver is,
mor dij van aigen schiet nait schoonwosken is.
13 Der is n generoatsie mit ogen boven in kop van hoogmoud,
mit wenkbraauwen boven in t hoar.
14 Der is n generoatsie mit tanden as sweerden,
mit koaken as mèzzen,
om weerlozen tou wereld oet te vreten,
om aarmlastegen bie de mensken vot te bieten.
15 n Bloudzoeger het twij dochters: "Meer" en "Meer".
Der binnen drij dij nait te verzoadegen binnen,
alderdeegs vaaier zeggen nooit: "Zo is t genog."
16 Dat binnen t dodenriek, schoot van n onvruchtboare vraauw,
laand dat aaltied verlet om wotter het,
en t vuur dat nooit zegt: "Zo is t genog."
17 Wèl zien voader bespot en noar zien moeke nait lustern wil,
ogen zellen hom deur roaven oetpikt worden,
oarendsjongen zellen ze opvreten.
18 Drij dingen binnen mie te wonderboarliek,
alderdeegs vaaier begriep ik nait:
19 de vlucht van n oarend in de lucht,
de gaang van n slaang over n rots,
de voart van n schip in volle zee,
en de weg van n jongkerel noar n jonge maaid.
20 Dit is de weg van n vraauw dij mit ain aan t klongeln west het:
zai et, zai wiskt zok mond òf,
en zegt: "k Heb niks gain verkeerds doan."
21 Deur drij dingen is de haile wereld in bewegen,
deur vaaier alderdeegs, dij ze nait verdroagen kin:
22 deur n sloaf dij keunenk wordt,
deur n onneuzele dij zok te zat eten het,
23 deur n vraauw dij gainain hebben wol, mor dij evengoud aan de man komt,
en deur n maaid dij heur vraauw opzied zet.
24 Dizze vaaier daaiern binnen de lutjesten op de wereld,
toch binnen ze boetengewoon wies:
25 mieghommels - ze binnen mor n miesderg volkje,
toch zammeln ze bie zummerdag heur haile winterveurroad bie nkander;
26 klipdazzen - ze leven in lutje koppeltjes,
toch moaken ze heur holen in de rotsen;
27 sprinkhoanen - ze hebben gain keunenk,
toch holden heur plougen zok aan odder en regel;
28 evertaasken - kinnen ze mit haand pakken,
toch holden ze tou in pelaaizen van n keunenk.
29 Drij binnen der, alderdeegs vaaier, mit n stoatege gaang,
ze stappen rond in aal heur stoatsie:
30 n laiw - keunenk maank de daaiern,
dij veur gainain oet zied gaait,
31 n stoterse hoan, hoog op poten, n segebok,
en n keunenk dij nait te versloagen is
32 Of ie nou zunder der bie noa te denken over joezulm snaren,
of dat ie t mit opzet doun: hol joe d'haand op mond!
33 As ie melk sloagen, komt ter botter,
as ie ain op neus sloagen, komt ter bloud,
as ie ain in kwoadens sloagen, komt ter roezie.
|
Spreuken 31
01Dit binnen woorden van Lemuël, keunenk van Massa, woar zien moeke hom mit terechtwees.
02Wat zel ik die zeggen, mien zeun,
wat zel ik die zeggen, mien bloudaigen zeun,
wat zel ik die zeggen, zeun woar ik mien geloftes veur doan heb?
03Verspilder dien krachten nait aan vraauwlu,
zuik gain omgang mit heur dij keunenks in t verdaarf brengen.
04t Komt nait te pas, Lemuël, dat keunenks wien drinken,
en net zo min dat machthebbers staarke draank begeren.
05Aans zol zonent drinken en wat vaststeld is, vergeten,
de rechten van ale verschoppelings omdraaien.
06Geef staarke draank aan dij te gronde gaait,
en wien aan hom, dij slim verdraiteg is.
07Loat hom drinken en loat hom zien aarmoud vergeten,
dat hai nait aaltied aan zien ellèn denken huift.
08Dou dien mond lös veur ain dij stom is,
veur t recht van elk dij der onderdeur gaait.
09Trek dien mond lös, oordail rechtveerdeg,
dou recht aan t aarme en vertrapte volk.
10 Wèl zel heur vinden, zo'n flinke vraauw?
Zai is ja veul meer weerd as bloudkoralen.
11 Heur man kin aaltied op heur aan,
mit zo'n vraauw zel hom t goud goan.
12 Zai brengt hom gelok, aal heur doagen,
en hail gain kwoad, zo laank ze leeft.
13 Zai is mit linnen en wol in de weer,
en waarkt mit veerdege vingers.
14 As t schip van n koopman is ze,
aaid onderwegens om overaal heer eterij te zammeln.
15 Zai komt al van bèr òf as t nog naacht is,
moakt t eten veur d'haile hoesholden kloar,
zai zet heur maaiden vot aan t waark.
16 As ze n lapke laand op t oog het den nemt ze dat in bezit,
van heur zulfverdainde sènten poot ze der n droevetoen op.
17 Zai pakt heur waark mit kracht aan,
nooit wordt ze muid in d'aarms.
18 Zai gaait heur handel noa dat dij goud lopt,
ook snaachts gaait laamp bie heur nait oet.
19 Zai het hailtied n spintol bie de haand,
heur vingers binnen aaid aan t weven.
20 Zai stekt dij aigenste handen oet noar aarme lu,
dut heur aarms wiedwoagen open veur wèl in nood zit.
21 Benaauwd veur snij en kolde is ze nait,
heur haile hoesholden het ze waarm in t goud zet.
22 Veur heur hoes het ze mooie klaiden moakt,
zulm lopt ze in klaaier van fienweefd linnen en roodsangen wol.
23 Heur man staait in stad hoog in aanzain,
hai vergoadert mit bestuurders van t laand.
24 Zai moakt fienlinnen klaaier en verkocht dij weer,
ze levert gordels aan de kooplu.
25 Zai stroalt kracht oet en vernoamhaid,
mit n laag kikt ze d'ankom dag in de muit.
26 Oet heur mond komt ain en aal wieshaid,
heur tong geft bloots vrundelke road en aanwies.
27 Zai holdt touzicht op loop van heur hoesholden,
t brood van stilzitten lust ze nait.
28 Heur kinder snaren van heur,
heur man is aibels grootsk op heur:
29 "Binnen meer vraauwlu dij wat oet stro zetten kinnen,
mor doe, mien wicht, doe bist wied genog de flinkste!"
30 Groatsie is voak bedrog en schoonhaid gaait over,
mor n vraauw dij leeft in ontzag veur de HEER is te priezen.
31 Pries heur om de vruchten van heur waark,
zodat d'haile stad heur doaden mit eren nuimen zel.
|
|
