Weblog

In memoriam domie Engel Jan Struif.

Ain moal ien week kwam mevraauw Ader- Appels op legere schoul om oet Biebel te vertellen en kiender thoes te brengen ien Cultuurgeschiedenis van t Christendom. Engel Jan von t prachteg. Ze zellen hom thoes wel verteld hebben van dij mevraauw heur man. Dat dij op fiets noar Palestina ging, en dat e omkwam ien oorlog. En dat zai doar n bouk over schreef, Een Groninger pastorie in de storm. Dou Engel Jan op t gymnasium zat ien Winschoot en hai van zins was om theologie te studeren, kwam domie dr J.L Springer bie heur thoes om hom aalvast Hebreeuws te leren. Dij was dou domie ien Glins, loater wer e lector ien filosofie ien Laaiden. Engel Jan ging noar universiteit ien Stad mit hoogleroaren van noam. Zo wer e vörmd ien de beste tradities van Kerk en Theologie.
Ondanks dat e blind was, het Engel Jan nait noar t blindeninstituut west, mor het e regulier onderwies volgd en kon e ien vertaauwde omgeven blieven. Zien haile levent het e minsken om hom tou had dij hom stimuleerden en ondersteunden.
Thoes, op schoul, aan universiteit, loater zien vraauw Bettie Wiegman en zien twijde vraauw Conny Davidse doar e mit traauwde dou Bettie overleden was ien 1998. En aal dij minsken dij hom chauffeurden noar aal dij Grunneger dainsten. Want dat zellen mainste minsken heur van hom herinnern. Hai was aal ien de taggenteg dou dat nait meer ging. Zien vraauw Conny was aal overleden ien 2016.
Domie wer noa Aaldrik Ufkes veurzitter van Liudgerstichten. Hai het n bult gouds doan. Wie gedenken hom ien dankboarhaid.

Poaskedoagen, dat was t nou zundag en moandag. Ankom week zundag is t Lutje Poask (ien t Nederlands hait dij dag Beloken Pasen). En zundag dij din komt, is Piemeltjepoask. Omreden t woord piemel is oet t Nederlands aalgemain ienbörgerd as aanduden veur t manlek lid, klinkt Piemeltjepoask nou wat guteg. Ien t Grunnegers is n piemeltje n hail luk beetje van t ain of t aander, van brood of kees enzo. t Hoogfeest van Poask duurt twij doagen, zundag en moandag. Noar Jeuds gebruuk is t n week loater nog weer Poask. En iien t Grunnegerlaand is t vattien doag noa t hoogfeest nog n hail luk beetje Poask, Piemeltjepoask
Bie Poask heurt aaier eten en soavends noa t eten aaier-verlopen. Op Eerste Poaskedag eet je zoveul as je op kinnen, op Lutje Poask krieg je n tougemeten aantal. En op Piemeltjepoask twij. Ain meer as aans.
Traauwens wel nijsgiereg is noar t Grunneger woord veur t manlek geslachtsdail, kin terecht ien Biebel, I Keunenks 12:10 Jongkeerls dij mit Rehabeam opgruid wazzen, zeden tegen hom: 'Dit mout ie zeggen tegen t volk dat tegen joe zee: 'Joen voader het ons n swoar juk oplegd, geef ie ons verlichten'. Zeg mor: 'Mien pink is dikker as mien voaders kruul'.

Vraauwlu dij viefteg joar worden, kriegen sums n soaroa ien toen veur thoes. Soaroa is ien Biebel vraauw dij traauwd is mit Oabram. En Oabram wordt bie t hoes zet van n man dij viefteg joar wordt. (kiek Johannes 8,57)

Verder is Soaroa bekend van n bloum, ook n lychnis net as Brannende Laifde. Mor t bloumke dij noar Soaroa nuimd is, hait lychnis viscaria, Rooske van Soaroa. t Is femilie van Zaacht Lapke, Prikneus. Noam is ontlaind aan Hooglaid 2,1: 'Ik bin n roos van Saron'  (Stoatenvertoalen; loater is t vertoald mit narcis, tegenswoordeg mit lelie) Dat Saron hebben minsken heurd as Sarò > Soaroa.

Hebreeuwze letter S het n stip rechts boven. Mit n stip links boven wordt dij letter oetsproken as Sj, op zien Engels Sh. Ik bin n roos van Sjaron/Sharon. Ien ons vertoalens komt dat nait tot oetdrukken.

Was dat wel gebeurd, din haar elk vot docht aan n veurege premier van Israël, Ariel Sharon. En aan ale wichter dij zo haiten, of Sharona. En t schient dat der ien Canada en Amerikoa verschaaident steden en dörpen Sharon haiten.

Moudveren

Onze haan heette Ferdinand, een Barnevelder. En elke keer als ik hem 'mit krop ien haals' in de tuin zag lopen, dacht ik aan 'Boer, wat zeg je van mijn kippen? Boer, wat zeg je van mijn haan? Heeft hij dan geen mooie kleuren of staat jou de kleur niet aan?'
Zeker, onze haan is lang geen pauw. En toch steekt Ferdinand geregeld zijn veren op. Je ziet dan met name de twee kruillende veren in zijn staart.
Kippen houden van een frisse neus, een beetje regen vinden ze een aangename douche. Maar als de regen aanhoudt, gaan ze onderdak. Of als ze toch buiten blijven, laat Ferdinand zijn twee krullende veren slap neerhangen. Hij vindt het mistroostig weer en zo voelt hij zich zelf ook.
Daarom, of om nog andere redenen heten die twee krullende veren 'moudveren'.
Je kunt 'de moudveren opsteken', welgemoed ergens op af stappen. Maar dat is nooit een spreekwoord of een gangbare uitdrukking geworden.
Andersom wel: 'moudveren hangen loaten', de moed opgeven, de moed laten zakken.
In Biebel komt de uitdrukking geregeld voor. En dan vaak als hart onder de riem: moudveren nait hangen loaten.

Swieniegel

Hai zel nou wel sloapen, denk ik, mor van t zummer scharrelde hai rond op zuik noar vreten, t swieniegeltje. t Baistje heurde snaachts op jacht te wezen, noar wurms, moezen messchain, wel wait mollen, ien aals gevaal tiekjes en zo. Mor t was midden op dag dat k hom zag, onder t vouerhoeske veur vogels. Wat dij greemd haren, lait hai hom goud smoaken. n Dag of wat loater, dou e aalaan weeromkwam, heb egelvouer veur hom kocht.

k Wer nijsgiereg of 'egel' ook ien biebel veurkomt En joa heur, ien Leviticus 11,30 (Nieuwe vertaling NBG 1951). Mor ien joaren dat dij vertoalen tot stand kwam, wizzen ze aal, dat 'egel' n onzekere vertoalen is. Men dochde ook wel aan evertaske (salamander) of hoagedis. Mor t baistje dat ien Hebreeuwze tekst nuimd wordt, wizzen ze loater, is n klaine soort gekko. En veur dij vertoalen het Grunneger biebel ook kozen. En dou ik veur ale wizzeghaid nog ien Stoatenvertoalen keek, zag k doar t Nederlandse woord stoan dat k nooit verwacht haar: zwijnegel.

Dou k nijsgiereg was of 'egel' ien biebel veurkwam, keek ik ien Nederlandse vertoalen. k Haar noatuurlk ien Hebreeuwze biebel kieken mouten. En joa, Jesaja 14,23. Grunneger biebel het dat ienderdoad ook: swieniegel. Nou kin dat dairke best wat aans wezen as ons Europese swieniegel, mor zwijnegel is oet nije Nederlandse biebels verdwenen.